ფსიქოლოგია

ართურ შნიცლერის პიესა "ფერხული" ათი ეროტიული დიალოგისგან შედგება, რომლებშიც ვნება, ძალაუფლება, იმედგაცრუება და სიყვარულის ჟინია აღწერილი. პიესის მონაწილეები არიან ყველა სოციალური კლასის წარმომადგენლები, პროლეტარიატიდან არისტოკრატიამდე. 

"ფერხულის" პრემიერა 1920 წლის 23 დეკემბერს შედგა ბერლინის თეატრში Kleines Schauspielhaus და მყისვე უდიდეს სკანდალად მოინათლა. ქართულად ქვეყნდება პირველად.

გარსია მარკესის ერთ-ერთი ყველაზე ღრმა და ამაღელვებელი ნაწარმოები - „პატრიარქის შემოდგომა“ - ესსაა ბრწყინვალე ისტორია კარიბელი ტირანისა და ხელისუფლების კორუფციის შესახებ. ავტორი ქმნის მომაკვდავი დიქტატორის სახეს, რომელიც ას წელზე მეტია ხელისუფლების სათავეშია და საკუთარი ძალაუფლების ტყვედ ქმნილა უკვე. იგი სისასტიკესა და წყალობას, გულჩვილობასა და ავზნეობას შორის მერყეობს, მაგრამ ავტორი ფაქტებს ხშირად უპირისპირებს ერთმანეთს და რთულია იმის გაგება, სადაა სიმართლე და სად - გამონაგონი.

„გასაღები“ 1956 წელს გამოქვეყნდა. რომანი სექსუალური და დამანგრეველი ეროტიული ვნების შოკისმომგვრელ სამყაროს წარმოაჩენს. წიგნი დღიურის ფორმითაა დაწერილი, სადაც მონაცვლეობითაა მოცემული ასაკში შესული მამაკაცისა და მისი შედარებით ახალგაზრდა ცოლის ჩანაწერები. მეუღლეები ერთმანეთს ატყუებენ, მახეს უგებენ, უყვართ, სძულთ, ღალატობენ, მაგრამ რატომ ხდება ეს და მართლაც ხდება თუ არა ეს ასე, წიგნის წაკითხვის შემდეგაც კითხვად რჩება.

"ტრიუმფალური თაღი" - ესაა რომანი სიყვარულის, ომისა და სიკვდილის , რომანი ქალის შესახებ, რომელიც მხოლოდ ყოველწუთიერ გამარჯვებებს ესწრაფვის, და პარიზში მცხოვრები გერმანიიდან გამოქცეული ექიმისა, შიშისა და უიმედობის მუდმივი განცდით რომ ცხოვრობს. ესაა წიგნი ვნების შესახებ, რომელიც გარდუვალად ტრაგედიით უნდა დასრულდეს. შექმნილია 1945 წელს, აშშ-ში ავტორის ემიგრაციის წლებში (1939-1948).

იასპერსი ნიცშეს სამყაროს ერთ-ერთ უდიდეს ფილოსოფოსად მიიჩნევს, რომლის შემოქმედება, ერთის მხრივ, წინააღმდეგობრივი, პოეტურიც კია, მეორეს მხრივ კი თავად „ფილოსოფია არ იქცევა თქვენთვის აწმყოში ქმედით ძალად ნიცშეს გარეშე“. და მაინც, ვინ იყო ეს კაცი, ნიცშე? ამ ამოცანის ამოხსნას ეძღვნება წინამდებარე შრომა, რომელშიც გასაღებად ქრისტიანობისადმი ნიცშეს დამოკიდებულებაა გამოყენებული.

წიგნი, მიჩნეული უდიდეს მიღწევად მსოფლიო ლიტერატურაში, "ძმები კარამაზოვები" არის სულიერი დრამა, რომელიც ისეთ საკითხებზე სიღრმისეულ დებატებს ეხება, როგორიცაა ღმერთი, თავისუფალი ნება, ბედისწერა, ზნეობა, ეჭვი, სამსჯავრო და სხვა. ამ ფილოსოფიური რომანის მოქმედება მე-19 საუკუნის რუსეთში მიმდინარეობს, მთავარ თემას კი შვილის მიერ მამის მოკვლა წარმოადგენს. იბეჭდებოდა "რუსეთის მაცნეში" 1879-80 წწ.

წიგნი, მიჩნეული უდიდეს მიღწევად მსოფლიო ლიტერატურაში, "ძმები კარამაზოვები" არის სულიერი დრამა, რომელიც ისეთ საკითხებზე სიღრმისეულ დებატებს ეხება, როგორიცაა ღმერთი, თავისუფალი ნება, ბედისწერა, ზნეობა, ეჭვი, სამსჯავრო და სხვა. ამ ფილოსოფიური რომანის მოქმედება მე-19 საუკუნის რუსეთში მიმდინარეობს, მთავარ თემას კი შვილის მიერ მამის მოკვლა წარმოადგენს. იბეჭდებოდა "რუსეთის მაცნეში" 1879-80 წწ.

რომანის გმირი, იუჰან ნილსენ ნაგელი, იდუმალი პიროვნებაა, რომელიც ერთი პატარა ნორვეგიული ქალაქის მშვიდ და ბიურგერულ ცხოვრებას ააფორიაქებს და ააშფოთებს. ის თითქოს უცხოა ამ პლანეტაზე, ცდილობს წესების მიხედვით იცხოვროს და არ იცის, როგორ; მოიპოვებს ორი ქალის სიყვარულს, მაგრამ ვერც ერთის რეალიზებას ვერ შეძლებს; მას არეული აქვს რეალობისა და სიზმრის აღქმა. 1892 წელს გამოქვეყნებული „მისტერიები“ ეგზისტენციალისტური რომანია, ზოგჯერ უცნაური, ზოგჯერ მხიარული, დროდადრო სევდიანიც, რომელიც საბოლოოდ მარადიულ კითხვას სვამს: „რისთვის ვცხოვრობთ?“

„ნამდვილი მამაკაცი“ - ალეხანდრო გომესი, ერთი შეხედვით გულცივი, ანგარიშიანი და მდიდარი კაცია, რომელსაც, როგორც ჩანს, მეუღლე არ უყვარს. ის ღალატობს კიდეც მას, თუმცა ამას არა ღალატად, არამედ უბრალო გართობად თვლის; ურთიერთობა მეუღლესთან ცივია, ისინი თითქმის არ საუბრობენ, ერთი პირობა ალეხანდრო ხულიას შეშლილადაც კი გამოაცხადებს, მაგრამ როცა ჭეშმარიტების ჟამი დგება, როცა ხულია სიცოცხლის უკანასკნელ წუთებს ითვლის, ალეხანდროც მოემზადება და მასთან ერთად წავა ცხოვრებიდან. სიყვარული ყოველთვის მსხვერპლშეწირვითი იყო დიდი სალამანკელისთვის.

"ტრანზაქციული ანალიზი" გახლავთ ძირითადი ნაწილი ერიკ ბერნის წიგნისა "ადამიანები, რომლებიც თამაშობენ თამაშებს", რომელშიც იგი ადამიანის სასცენარო გზას აღწერს "დროიდან, რომელიც მის დაბადებას უსწრებს, მოვლენებამდე, რომლებსაც ადგილი მისი სიკვდილს შემდეგ ექნებათ".

„ლამაზი მეგობარი“ მოპასანის რიგით მეორე რომანია, რომელიც 1885 წელს გამოქვეყნდა. იგი აღწერს ჟურნალისტ ჟორჟ დურუას მიერ უზნეო და კორუმპირებული გზით პარიზის ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ადამიანის მდგომარეობის მიღწევის ამბავს, რისთვისაც ის მდიდარი და გავლენიანი ქალბატონებით მანიპულირებს.

1866 წელს გამოქვეყნებული რომანის მთავარი თემა ღარიბი სტუდენტის, როდიონ რასკოლნიკოვის ღრმა სულიერი აშლილობა და მორალური დილემაა - შესაძლებელია თუ არა დანაშაულის ჩადენა მომავალი კეთილი საქმის სახელით. რომანი ასევე სინჯავს რასკოლნიკოვის თეორიას იმისა, რომ არსებობენ ადამიანები, რომლებსაც ბუნებრივად აქვთ მინიჭებული დანაშაულის ჩადენის უნარი. „დანაშაული და სასჯელი“ ფსიქოლოგიური რომანის მწვერვალად მიიჩნევა.

1866 წელს გამოქვეყნებული რომანის მთავარი თემა ღარიბი სტუდენტის, როდიონ რასკოლნიკოვის ღრმა სულიერი აშლილობა და მორალური დილემაა - შესაძლებელია თუ არა დანაშაულის ჩადენა მომავალი კეთილი საქმის სახელით. რომანი ასევე სინჯავს რასკოლნიკოვის თეორიას იმისა, რომ არსებობენ ადამიანები, რომლებსაც ბუნებრივად აქვთ მინიჭებული დანაშაულის ჩადენის უნარი. „დანაშაული და სასჯელი“ ფსიქოლოგიური რომანის მწვერვალად მიიჩნევა.

„თოლია“ ჩეხოვის ერთადერთი პიესაა, რომელშიც ის სხვა თემებთან ერთად შემოქმედების საკითხსა და ერთის მხრივ, შემოქმედის ხასიათსა და თავისებურებებს, მეორეს მხრივ კი, მის ბედს განიხილავს, რაც ნაწილობრივ პირად გამოცდილებასაც ეფუძნება. სუსტი ტრეპლევი, რომელსაც საყრდენი წერტილი ვერ უპოვნია, ნებდება და მარცხდება, საშუალო ნიჭის ნინა ზარეჩნაიას კი სჯერა და ამიტომ „აღარაფრის ეშინია“. „თოლია“ 1896 წელს გამოქვეყნდა, პრემიერა კი შედგა იმავე წლის 17 ოქტომბერს.

"მასების ფსიქოლოგია" გუსტავ ლე ბონის ფუნდამენტური შრომაა, რომელიც 1895 წელს გამოქვეყნდა. ეს არის წიგნი სოციალური ფსიქოლოგიის შესახებ, რომლის თეორიები დღემდე განხილვის საგანს წარმოადგენს. აღნიშნული წიგნი გარდამტეხი მომენტი აღმოჩნდა "ცნობილი ექიმის" კარიერაში."მასების ფსიქოლოგიაში" გუსტავ ლე ბონი გვიჩვენებს, რომ ბრბოდ გაერთიანებული ინდივიდების ქცევა იგივე არ არის, რაც იზოლირებული ადამიანებისა და ამ შეხედულების თანახმად ხსნის ბრბოს ირაციონალურ ქმედებებს.

ფანატიზმს სიკეთე არ მოაქვს. გონებაშეზღუდული კრესჩენცია ანა ალოიზია ფინკენჰუბერი თაყვანს სცემს თავის ბატონს, მონურად ემორჩილება მას, მისი თანამზრახველი ხდება ცოლ-ქმრულ ღალატში და საბოლოოდ მკვლელობასაც სჩადის. თაყვანისცემის ობიექტისგან უარყოფილი კი თავს იკლავს. ასეა, ფანატიზმი გონებაშეზღუდულთა ხვედრია და ერთმნიშვნელოვნად ზიანის მომტანია.