„შემეცნების ფილოსოფია და თეორია“ შესტოვის ღრმა და შეუდარებლად ორიგინალური ექსკურსია წარსულში, როგორც ყოველთვის, სხვა ფილოსოფიურ სისტემათა მიუკერძოებელი და განყენებული კვლევა-შესწავლის ფონზე, შექმნილი 1912 წელს.
გასული საუკუნის 20-იანი წლები, ე.წ. „ჯაზის ხანა“ ამერიკაში ანუ დიდი დეპრესიის ეპოქა, სადაც და როდესაც კანონიდან გადახვევა წარმატების მიღწევის ლამის ერთადერთი გზაა, ერთი სიტყვით, ფულის ბატონობა. ასეთ გზით, ბუტლეგერობითაა გამდიდრებული ჯეი გეთსბი, გამდიდრებული კი იმისათვის, რომ შეყვარებულის თანაგრძნობა მოიპოვოს. მაგრამ, როგორც ავტორი ამბობს, თუმცა „აღმა მიგვყავს ჩვენი ხომალდი, მაგრამ ცხოვრება მიწყივ უკანვე გვრიყავს, წარსულისაკენ.“
ეს წიგნი კათოლიციზმის ულმობელი გმობაა, იმ კათოლიციზმისა, რომელმაც მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ ევროპაში გავრცელდა, და საკუთარი დოგმებითა და აბსურდული კანონებით ადამიანების ყოველდღიურ ცხოვრებაშიც კი ერეოდა. რომანი სხვა სოციალურ თემებსაც ეხება, როგორიც არის რელიგიური და პოლიტიკური შეხედულებები, ქორწინების საკითხი და ხელოვანის ადგილი იდეოლოგიზებულ საზოგადოებაში.
ჰაინრიხ ბიოლის შედევრი - „უკაცო სახლი“ - ეს არის უაღრესად დრამატული ისტორია ორი ოჯახისა, რომელიც მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ გერმანიაში ცდილობს სულიერი და ფიზიკური ტკივილების მოშუშებას, ყოველდღიური პრობლემების გადალახვას, რაც ხშირად შეურაცხყოფასა და დამცირებასთან არის დაკავშირებული
პროვინციელი ახალგაზრდა კაცი დიდ ქალაქში ჩადის და სავაჭრო ფირმაში იწყებს მუშაობას. თითქოს ყველაფერი კარგად მიდის, მაგრამ თანდათან მთავარი გმირი (რომლის სახელი უცნობი რჩება) აღმოაჩენს, რომ სრულად ხდება დამოკიდებული ფირმასა და მის ხელმძღვანელზე - პატრონზე, იმდენად, რომ ოჯახსაც მისივე კარნახით ქმნის. ეს რომანი თანამედროვე კომერციალიზებული სამყაროს გმობაა. პირველად გამოქვეყნდა 1965 წელს.
დეპრესიულ პარიზელ ჟურანლისტ ჟილ ლანტიეს ცხოვრების გემოს უბრუნებს ლიმუზენელი ნატალი სილვენერის ბობოქარი სიყვარული, მაგრამ ნეტარება დიდხანს არ გრძელდება. პირდაპირი და მოსიყვარულე ნატალი ვერ იზიარებს „გარყვნილი“ ჟილის პარიზული ცხოვრების წესს, ჟილი კვლავ მარტოობისკენ ისწრაფვის, ნატალი კი საძილე საშუალების დიდი ულუფის მიღების შემდეგ კვდება, უტოვებს რა ჟილს წერილს სიყვარულის დასტურით.
ეს წიგნი, გამოქვეყნებული 1926 წელს, პირველი მსოფლიო ომის მიერ დასახიჩრებული ახალგაზრდობის, დაკარგული, უპერსპექტივო თაობის შესახებაა, რომელსაც ლოთობისა და გართობის გარდა აღარაფერი დარჩენია; მათთვის სიყვარულიც კი პრობლემური და მიუწვდომელია. ზოგი კრიტიკოსის აზრით, ეს ჰემინგუეის ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწარმოებია.
„ზოგადი ფსიქოლოგია“ დიმიტრი უზნაძის ერთ-ერთი მთავარი ნაშრომია. მასში დაყენებული პრობლემატიკა ავტორის კონცეფციის - „განწყობის თეორიის“ პოზიციებიდან არის განხილული და სრულიად ახლებურ ხედვას გვთავაზობს, რაც დღესაც აქტუალურად რჩება და სწორედ ამის გამო წინამდებარე ნაშრომის გავლენა ქართული მეცნირული აზროვნების განვითარებაზე დღემდე განუზომლად დიდია. მეორე ტომში განხილულია შემდეგი ფენომენები: მნემური პროცესები, აზროვნება, ყურადღება და წარმოსახვა.
„ადამიანთა მიწა“ სენტ-ეგზიუპერის მემუარია, პირველად გამოქვეყნებული 1939 წელს, რომელიც კოლეგებსა და, ზოგადად, ადამიანებს შორის მეგობრობის, თანადგომის, გმირობისა და სიკვდილის თემებს ეხება და, იმავდროულად, აყალიბებს ავტორის შეხედულებას ცხოვრების საზრისის შესახებ. არის აშშ-ის National Book Award-ის მფლობელი (1939).
წინამდებარე კრებულში წარმოდგენილ მოთხრობებში, რომელთა შორისაა „მოცეკვავე კაცუნები“, „ცისფერი კარბუნკული“, „ჰოლმსის უკანასკნელი საქმე“ და სხვები, შერლოკ ჰოლმსი ჩვეული, სხვათათვის წარმოუდგენელი ოსტატობითა და შეუპოვრობით იძიებს დანაშაულს, ხელს უწყობს უსაფუძვლოდ ბრალდებულთა განთავისუფლებას და დროდადრო წვრილმან დამნაშავეებსაც არიდებს სასჯელს.
„ზოგადი ფსიქოლოგია“ დიმიტრი უზნაძის ერთ-ერთი მთავარი ნაშრომია. მასში დაყენებული პრობლემატიკა ავტორის კონცეფციის - „განწყობის თეორიის“ პოზიციებიდან არის განხილული და სრულიად ახლებურ ხედვას გვთავაზობს, რაც დღესაც აქტუალურად რჩება და სწორედ ამის გამო წინამდებარე ნაშრომის გავლენა ქართული მეცნირული აზროვნების განვითარებაზე დღემდე განუზომლად დიდია. პირველ ტომში განხილულია შემდეგი ფენომენები: განწყობა, ემოციური განცდები, ქცევა და აღქმა. „ზოგადი ფსიქოლოგიის“ რამდენიმე ნაწილი უკვე იყო გამოქვეყნებული ცალკე წიგნებად.
ზოგადი ფსიქოლოგიის ერთ-ერთი ყველაზე ნაკლებად შესწავლილი და რთული სფერო, წარმოსახვა, და მისი გამოხატვის ფორმები - ფანტაზია, ოცნება, სიზმარი, მხატვრული შემოქმედებაა განხილული დიმიტრი უზნაძის წინამდებარე ნაშრომში. ამასთანავე, მოცემულია ამ საკითხებთან მიმართებით არსებული ყველაზე გავრცელებული თეორიების ანალიზი.
საზარელი წინასწარმეტყველება, რომელიც მშობლის მკვლელობასა და დედასთან ქორწინებას გულისხმობდა, ახდენილია. თებეს მეფე ოიდიპოსია ის, ვინც მამამისი ლაიოსი მოკლა და დედა -იოკასტე შეირთო ცოლად. მწარე სიმართლის შეტყობამ იოკასტე თვითმკვლელობამდე მიიყვანა. ოიდიპოსი? თუმცა ის სრულებით არ არის დამნაშავე ჩადენილში, იღებს პასუხისმგებლობას საკუთარ თავზე და თვალებს დაითხრის. არისტოტელეს მიერ „ოიდიპოს მეფე“ შედევრად იყო მიჩნეული. ასეც არის.