წიგნები

პლატონის ნააზრევმა არაერთ ეპოქაში განიცადა აღორძინება თუ რეცეფცია. XX-XXI საუკუნეები პლატონის რენესანსის კიდევ ერთ ეპოქად უნდა მივიჩნიოთ, რადგან მას მხარდამჭერები გამოუჩნდა ისეთი მეცნირებების წარმომადგენლებშიც კი, რომელთა დასკვნები ფილოსოფოსის საუკუნეების განმავლობაში საკამათოდ ქცეული აზრების განხილვის შემთხვევაშიც კი ზუსტი სამეცნიერო კვლევისა და ექსპერიმენტების შედეგებს ეყრდნობა.

იმ უამრავ გამოცანასა და თავსატეხს შორის, რომელიც ბერძენი ავტორის ფილოსოფიამ წარმოშვა, ერთ-ერთი ყველაზე დიდი უდავოდ პლატონის „პოლიტიკოსია“. პლატონის დიალოგების ცნობილი მკვლევარი და მთარგმნელი ბ. სეტი აღნიშნავს, რომ „არც ერთი დიალოგი არაა იმაზე უფრო ცუდად ჩაფიქრებული, ვიდრე პლატონის „პოლიტიკოსი“. სხვა ცნობილი მკვლევარებიც დიდი ხნის განმავლობაში აკრიტიკებდნენ ამ დიალოგს (როვი, ტეილორი, რაილი დ. ა. შ.). თავი რომ დავანებოთ „პოლიტიკოსის“ შინაარსს, უამრავ შეკითხვას ბადებს თავად მისი ფორმა. მეცნიერებაში არაერთგზის აღნიშნულა ის ფაქტი, რომ ეს დიალოგი არაა კარგად ორგანიზებული, აგებულია უცნაური გზით და უფრო მეტად ჰგავს ტრაქტატს, ვიდრე ფილოსოფიურ დიალოგს.

"პარმენიდე", უპირველეს ყოვლისა, არის კრიტიკა, მიმართული თვით პლატონის ფორმათა თეორიის წინააღდეგ. მაგრამ დიალოგის მეორე და მეტად მნიშვნელოვანი ნაწილი, რომელიც ერთგვარად ბუნდოვანი და რთულად გასაგებია, პირველ ნაწილში დასმული პრობლემების გადაწყვეტას გვთავაზობს.

გაცხოველებული საუბრის განმავლობისას ათენელ ინტელექტუალთა ჯგუფი ღვინის თანხლებით  აყალიბებს შეხედულებებს ეროსის შესახებ. მათი საუბრებიდან ნატიფი თვალსაზრისი გამომდინარეობს გენდერული როლის, სექსის და ძირითად ადამიანურ ინსტინქტთა სუბლიმაციის შესახებ. დისკუსია სრულდება სოკრატეს რადიკალური გამოწვევით საყოველთაოდ მიღებული შეხედულებებისადმი.

ესაა სოკრატესა და ალკიბიადეს შორის გამართული დიალოგი, რომელშიც სოკრატე არაერთ პოლიტიკურ საკითხთან ერთად განიხილავს ადამიანის სულიერ- და არა სხეულებრივ შემადგენელს. არსებობს ეჭვები დიალოგის ავთენტურობასთან დაკავშირებით.

პლატონის ყველაზე ცნობილი ნაწარმოები და ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი წიგნი, რომელიც კი ოდესმე შექმნილა ფილოსოფიისა და პოლიტიკური თეორიის თემაზე, "სახელმწიფო" - ესაა გამოგონილი დიალოგი სოკრატესა და რამდენიმე ათენელსა და უცხოელს შორის, რომელშიც სამართლიანობის მნიშვნელობაა განხილული. შექმნილი ჩვ. წ.ა. დაახლოებით 380 წელს, ნაშრომი მნიშვნელოვანი კონტრიბუციაა  მარადიულ საკითხში იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა იქნას მოწყობილი საზოგადოება საუკეთესო გზით.

"ლახესი" პლატონის ერთ-ერთი სოკრატული დიალოგია, რომლის მონაწილეები სიმამაცის განსხვავებულ კონცეფციებს წარმოადგენენ. დიალოგი აპორიაში სრულდება.

პლატონის სოკრატესეული დიალოგი, რომელშიც სოკრატეს თავის დამცავი სიტყვაა გადმოცემული, რომელიც ბრალდებულმა მის წინააღმდეგ გამართულ პროცესზე წარმოთქვა 399 ჩვ. წ.ა., სადაც მას ღალატი და ახალგაზრდათა გარყვნილება ედებოდა ბრალად.

წიგნში გადმოცემულია პლატონის კოსმოლოგიური შეხედულებები. ასევე განხილულია პირველმამოძრავებლის იდეა, რომელიც პლატონის ერთ-ერთ დიალოგში იკითხება

"ტიმეოსი" პლატონის ერთ-ერთი ის დიალოგია, რომელიც ძირითადად გრძელი მონოლოგის ფორმითაა წარმოდგენილი და დაწერილია ჩვ. წ.ა. დაახლოებით 360 წელს. მასში სამყაროსა და ადამიანთა ბუნების შესახებაა ვარაუდები გამოთქმული, რასაც უდიდესი მნიშვნელობა ჰქონდა შემდგომში საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა განვითარებისთვის.

"ევთიფრონი" პლატონის ერთ-ერთი ადრეული დიალოგია, რომელშიც მოქმედება სოკრატეს სასამართლო პროცესამდე (399 ჩვ. წ.ა.) რამდენიმე კვირით ადრე ხდება და რომელშიც სოკრატე და ევთიფრონი სიწმინდის მნიშვნელობის განსაზღვრას ცდილობენ.

"მეორე ალკიბიადე" პლატონის ადრეული დიალოგია, რომელშიც სოკრატე ცდილობს დაარწმუნოს ალკიბიადე, რომ ღმერთებისთვის რაიმეს თხოვა, თუკი არ იცი, რას ითხოვ, საფრთხის შემცველია. არსებობს ეჭვი დიალოგის ავთენტურობასთან დაკავშირებით, თუმცა კრიტიკოსთა უმრავლესობა მას პლატონს მიაწერს.

„კრიტონი“ - ესაა დიალოგი სამართლიანობა-უსამართლობისა და ბოროტებისადმი წინაღუდგომლობის შესახებ, სადაც სოკრატე აყალიბებს თვალსაზრისს, რომელიც შემდგომში პირწმინდადაა გადაღებული ქრისტიანობის მიერ.

"მცირე ჰიპია" პლატონის ერთ-ერთი ადრეული დიალოგია, რომელშიც სოკრატე კიდევ ერთხელ ხვდება ერუდიტ ჰიპიას და მასთან სიცრუის შესახებ გააბამს დიალოგს. სპორტიდან და მეცნიერებიდან მოტანილი ანალოგიების მიხედვით მსჯელობის შედეგად მოსაუბრენი ჩიხში აღმონდებიან.

„თეაგე“ პლატონის მცირე სოკრატესეული დიალოგია, რომელშიც დემოდოკესა და მისი ვაჟის, თეაგეს, წინაშე სოკრატე თავის შინაგან დემონურ ხმას განიხილავს და მოაქვს მაგალითები შემთხვევებისა, როდესაც მან დემონის ხმა გაიგონა, თუმცა რჩევა უგულვებელყოფილი იქნა, რასაც კატასტროფული შედეგები მოჰყვა.

„მენონი“ პლატონის სოკრატესეული დიალოგია, რომელშიც მოსაუბრეები ცდილობენ სიქველის განსაზღვრება გამოძებნონ, სიქველისა ზოგადად და არა ცალკეული სიქველეებისა. როგორიც არის სამართლიანობა და თავშეკავებულობა. დიალოგში ასევე სულის უკვდავებისა და ცოდნის, როგორც გახსენების თეორიაა გადმოცემული.