„შემეცნების ფილოსოფია და თეორია“ შესტოვის ღრმა და შეუდარებლად ორიგინალური ექსკურსია წარსულში, როგორც ყოველთვის, სხვა ფილოსოფიურ სისტემათა მიუკერძოებელი და განყენებული კვლევა-შესწავლის ფონზე, შექმნილი 1912 წელს.
ამ წიგნში თავმოყრილია გამონათქვამები სატია საი ბაბას საუბრებიდან, რომლებიც მიძღვნილია თვითშემეცნებისა და ღმერთის შეცნობის ხელოვნებას. ადამიანთა უმრავლესობას, რომელიც თავისი ბედითა და ცხოვრებით უკმაყოფილოა, უნარი არ აქვს რაიმე შეცვალოს. ასეთ ადამიანებს შემოქმედებითი ენერგია არ ყოფნით. თვითშემეცნება გასაღებს წარმოადგენს შემოქმედებითი ენერგიის განვითარებისთვის.