პოეზია

ბაჩანა (ნიკო რაზიკაშვილი;

რაულ ჩილაჩავა ამ კრებულში წარმოდგენილი ლექსებით ჩვენს შფოთიან და მღელვარე დღევანდელობას ეხმიანება. აქ ერთმანეთთან გადაწნულია ფილოსოფიური, სამოქალაქო და სატრფიალო ლირიკა, მოისმის აფხაზეთის ტრაგედიისა და რუსეთ-უკრაინის ომის დრამატული ექო, ხმიანობს რწმენის, იმედისა და აღორძინების ოპტიმისტური სიმიც. კრებული გამოირჩევა თავანკარა ქართულით, პოეტური საზომებისა და სახეების მრავალფეროვნებით, დახვეწილი რითმებით, შინაგანი მუსიკითა და წერის მაღალი კულტურით.

ორჰან ველის ლექსები პირველად 1936 წელს მეჰმეთ ალი სელის ფსევდონიმით ყოველთვიურ ლიტერატურულ ჟურნალ Varlık-ში გამოქვეყნდა. 1941 წელს ოქთაი რიფათთან და მელიჰ ჯევდეთთან ერთად გამოსცა კრებული Garip (უცხო, უცნაური, ყარიბი), რომელსაც ორჰან ველის მიერ დაწერილი წინათქმა-მანიფესტი უძღოდა. მომდევნო წლებში კი დაიბეჭდა ორჰან ველის ლექსების სხვადასხვა კრებულები: „რასაც ვერ დავთმობ“ (1945), „დასთანის მსგავსი“ (1946), „ისევ და ისევ“ (1947) და „პირისპირ“ (1949). 1949 წელს თავად დაიწყო ჟურნალ Yaprak-ის გამოცემა. ორჰან ველი 1950 წლის 14 ნოემბერს, 36 წლის ასაკში ტვინში სისხლის ჩაქცევით გარდაიცვალა. დაკრძალულია სტამბოლის აშიანის სასაფლაოზე.

წიგნი ორ ნაწილადაა გაყოფილი, პროზად და პოეზიად. თუმცა რეალურად ეს ორი, ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, განუყოფელია. ორივე მათგანს ერთი ადრესატი ჰყავს. მაგიური რეალიზმის ჟანრის მოთხრობაში კი მოყოლილია, სასიყვარულო ურთიერთობა. დროის, როგორც პიროვნების და ბიჭის თავგადასავალი, რომელიც დაკარგული სიყვარულის დაბრუნებას ცდილობს. სტუმრობა ზეცასა და მიწისქვეშეთის სამეფოში. შეხვედრა კიდევ სხვა მაგიურ პერსონაჟებთან და ჭიდილი სიკვდილთან, რომლისაც დროსაც კი ეშინია.

პოეტი და ჯარისკაცი, მებრძოლი და მომხიბვლელი, სირანო დე ბერჟერაკი, უიმედოდ არის შეყვარებული როქსანაზე, პარიზის ყველაზე ლამაზ ქალზე. მაგრამ არის ერთი დიდი პრობლემა – მას საოცარი ზომის ცხვირი აქვს და მიაჩნია, რომ როქსანა ვერასოდეს თანაუგრძნობს მის განცდებს. ასე რომ, როდესაც ის აღმოაჩენს, რომ სიმპათიური, მაგრამ ენაბრგვილი კრისტიანიც როქსანაზეა შეყვარებული, გულუხვი სირანო დახმარებას სთავაზობს, წერს რა ახალგაზრდა მამაკაცისთვის სიყვარულის გამომხატველ წერილებს. მიხვდება ოდესმე როქსანა, ვინ უყვარს სინამდვილეში?

როსტანის „სირანო დე ბერჟერაკი“ (1897), რომლის მოქმედება ლუი XIII-ის მეფობის დროს ვითარდება, თავისი დროის ერთ-ერთი უდიდესი თეატრალური წარმატება იყო და დღემდე ინარჩუნდებს პოპულარულობას თავისი დრამატული ძალით და, უპირველეს ყოვლისა, უპასუხო სიყვარულის რთული და რომანტიული ისტორიით.

ლექსებში გამღჟავნებული პოეტური ხილვები ოდნავადაც არ არის ბუნდოვანი, გამოგონილი და მოჩვენებითი. აქ ყოველივე ნამდვილია, ბუნებრივი, ეჭვშეუტანელი და დამაჯერებელი. პოეტის თითეული ლექსი ერთგვარი ავტოპორტრეტია, კეთილშობილი ქართველი კაცის სახისა და ხასიათის უტყუარი ანარეკლი.

„მთებში მივალ, რომ გავექცე ქალაქს“ ავტორის მესამე ლექსების კრებულია. მასში თავმოყრილია, როგორც ავტორის პირადი სულის ტკივილი, ასევე პანდემიისა და ომების გამოძახილი - ლექსები, როგორც ბარიკადები მშვიდობასა და ომს შორის, ადამიანურ ტრაგედიებსა და ინდივიდებს შორის, სიყვარულსა და სიძულვილს შორის, ბოროტებასა და სიკეთეს შორის...

თამთა ლორთქიფანიძის პოეტური კრებული, „კესანები“, თამთას პირველი მცდელობაა დიდ პოეზიაში ფეხის ადგმის. მისი ლექსები სადაა, საინტერესო გადაწყვეტებით, ერთი ამოსუნთქვით წასაკითხი და საინტერესო მიგნებებით.

მე–17 საუკუნის ქართული პატრიოტული ეპოსის თვალსაჩინო ძეგლი, პოემა „დიდმოურავიანი“, უცხოელ დამპყრობთა წინააღმდეგ ქართველი ხალხის ამსახველი გმირული ეპოპეაა, რომელიც დიდ მოურავს, გიორგი სააკაძეს ეძღვნება. პოემას სოციალური მნიშვნელობაც ენიჭება, რადგან მასში გამოკვეთილია საზოგადოებრივი აზრი ქვეყნის გასაჭირზე.

წინამდებარე კრებულში წარმოდგენილია ქართველი მეფის, მამულიშვილის, მეცენატისა და მწიგნობრის, ვახტანგ მეექვსის პოეზია, გამსჭვალული პატრიოტული, ფილოსოფიური და სატრფიალო მოტვებით, რაც, ალ. ბარამიძის სიტყვებით, „ცხადჰყოფს, რომ ვახტანგს თავისი საკუთარი და საპატიო ადგილი უნდა მიეკუთვნოს როგორც ქართული კულტურის ისტორიაში საზოგადოდ, ისე ქართული პოეტური კულტურის ისტორიაში კერძოდ“.

რაულ ჩილაჩავამ აღადგინა, შეკრიბა და თარგმნა ტერენტი გრანელის ლექსები უკრაინულად და მეგრულად.

დაახლოებით 1200 წლის წინ უცნობი გერმანელი ავტორის მიერ შექმნილი „სიმღერა ნიბელუნგებზე“ ოცდაცხრამეტი თავგადასავლისგან შედგება და ორ ძირითად ნაწილად არის დაყოფილი. პოემა, რომელსაც ხშირად გერმანულ „ილიადას“ უწოდებენ, წარმოადგენს გმირულ ეპოსს როგორც თავისი ხასიათით, ისე მასშტაბით. მოვლენები უმოწყალოდ მიემართება რომანტიკიდან ტრაგედიისკენ. ის გვიჩვენებს ეგზისტენციალურ ბრძოლას და დაცემას მთელი ერის, ბურგუნდიელებისა, რომლებსაც სამეხდრო კონფლიქტი აქვთ ჰუნებთან და მათ მეფესთან.

უნიკალური პიროვნების, დიდი პოეტისა და მოაზროვნის წინამდებარე ტექსტები, რომელთა პწკარედებიც მთარგმნელს ხელთ დიპლომატიური გზებით ჩაუვარდა, მათი პირველი პუბლიკაცია და, შესაბამისად, მსოფლიო პრემიერაა.

აქ ლექსებია... შეიძლება გსურდეს გაცნობა.

„საგანთა ბუნებისათვის“ ლუკრეციუსის ერთადერთი ცნობილი ნაწარმოებია. ტექსტის მიზანია ეპიკურეიზმის ფილოსოფიის გაცნობა რომაელი ხალხისთვის. მისი ადრესატია გაიუს მემიუსი, ლუკრეციუსის პრეტორი და მფარველი. პოემაში ლუკრეციუსი სხვადასხვა ფილოსოფიურ მიმდინარეობებს განიხილავს და მნიშვნელოვან ინფორმაციას გვთავაზობს მათ შესახებ. „საგანთა ბუნებისათვის“ არის ანტიკური დებატების დაწვრილებითი გადმოცემა, რომელიც დღესაც აქტუალურია.

გამოვიდა ახალი, ძალიან ლამაზი კრებული, წიგნი მოიცავს სიყვარულს: უფლის სიყვარული, მშობლის სიყვარული, სამშობლოს სიყვარული, ოჯახის სიყვარული და ასე შემდეგ. არის ძალიან საინტერესო.