„შემეცნების ფილოსოფია და თეორია“ შესტოვის ღრმა და შეუდარებლად ორიგინალური ექსკურსია წარსულში, როგორც ყოველთვის, სხვა ფილოსოფიურ სისტემათა მიუკერძოებელი და განყენებული კვლევა-შესწავლის ფონზე, შექმნილი 1912 წელს.
კრებულში შესულია ქართველი პოეტისა და პუბლიცისტის, ტერენტი გრანელის ლიტერატურული წერილები, ნარკვევები და ამონარიდები პირადი დღიურიდან. ავტორი საინტერესოდ აფასებს მისი თანამედროვეების ვალერიან გაფრინდაშვილისა გალაკტიონის პოეზიას, ხშირად ახსენებს მეგობრებსა და ტრაფობის ობიექტებს. ამ ჩანახატებით კიდევ ერთელ ვრწმუნდებით ტერენტი გრანელის ნატიფ, თავმდაბალ, ბავშვურ და ჭეშმარიტად პოეტურ სულიერ სამყაროში.
მე–20 საუკუნის დიდ ქართველ პოეტთა შორის ალბათ ტერენტი გრანელის შესახებ ყველაზე ცოტაა ნათქვამი და მისი შემოქმედებაც მწირად არის წარმოდგენილი. წინამდებარე კრებული პიტველი მცდელობაა მისი პოეზიის სრულად წარმოდგენისა ელექტრონულ ფორმატში. კრებულის მეორე ტომში შესულია პოეტის სამასამდე ლექსი.