ფილოსოფია

ს. ბულგაკოვის „ფილოსოფიის ტრაგედია“ არის ეტაპობრივი ნაშრომი მის ცხოვრებაში, რომელიც ფილოსოფიიდან თეოლოგიაზე გადასვლას აღნიშნავს. ბულგაკოვი თანამედროვე ევროპული ფილოსოფიის ბუნებას ავლენს, როგორც ერესების სერიასა და ღვთისმეტყველების უკანონო შვილს. იგი ფილოსოფიის თვითნებობისა და სისტემების აგების შეუძლებლობის მომენტს აფიქსირებს და სისტემატური აზროვნების უსაფუძვლობას ავლენს.

შესტოვი ნაშრომს „ათენი და იერუსალიმი“ უკვე ემიგრაციაში წერდა, როდესაც იძულებული გახდა, რევოლუციის შემდეგ სამშობლო დაეტოვებინა. როგორც შემდეგ აღმოჩნდა, ეს იყო მისი ბოლო წიგნი, რომელიც ბუნებრივად აჯამებდა მის მთელ ფილოსოფიურ მოღვაწეობას. ეს არის მოაზროვნის ესეებისა და სტატიების კრებული, რომელიც დაწერილია მის მიერ 10 წლის განმავლობაში. ეს ტექსტები ერთი ყდის ქვეშ იმ მიზეზით გაერთიანდა, რომ ასე თუ ისე ერთსა და იმავე პრობლემას – რწმენისა და გონების, ირაციონალურისა და რაციონალურის დამოკიდებულებას – განიხილავს.

In this book, Christopher Macann guides the student through the major texts of the four great figures of the  henomenological tradition — Edmund Husserl, Martin Heidegger, Jean-Paul Sartre and Maurice Merleau-Ponty. Each chapter is devoted to one of the four thinkers.

წინამდებარე წიგნში ავტორი გადმოსცემს ბუდას ცხოვრების გარკვეულ ფრაგმენტებს, თუ რა როლი ითამაშა მან ბუდისტური დოქტრინის ჩამოყალიბებაში, და ამასთანავე აღწერს მსგავსება-განსხვავებებს ბუდიზმსა და ჰინდუიზმს შორის, რის საშუალებითაც მკითხველი ხედავს ავტორისეულ მცდელობას, შეარიგოს ეს ორი რელიგია ერთმანეთს.

ჯაინიზმი, ინდოეთის ერთ-ერთი უძველესი რელიგიური ტრადიცია/დოქტრინა აქცენტს აკეთებს არა-ძალადობაზე (აჰიმსა), სულიერ დისციპლინასა და ყოფა-ცხოვრების ყოველი ფორმის ღრმა პატივისცემაზე. ჯაინიზმის ძირითადი სწავლებები ეხმიანება მის საკუთარ ერთგულებას სოციალური სამართლიანობისა და ეთიკური ცხოვრებისადმი.

„მორალის საფუძვლები“ გახლავთ ნაშრომი, რომელიც შეისწავლის იმ ფუნდამენტურ პრინციპებს, ეთიკურ ქცევებსა და სათნო ყოფა-ცხოვრებას რომ ეხმიანება. 1891 წელს გამოქვეყნებული ეს დამაფიქრებელი ტრაქტატი ასახავს ბეზანტის ღრმა შეხედულებებს მორალისა და ზნეობის ბუნების შესახებ, ეყრდნობა რა მის მრავალფეროვან ინტელექტუალურ და სულიერ გავლენას.

წიგნში ავტორი გვიყვება იმის შესახებ, თუ როგორი დიდი გავლენა იქონია იესო ქრისტემ მის ცხოვრებასა და რწმენაზე. იგი აღტაცებულია იესოთი, როგორც სულიერი ლიდერით, ფილოსოფოსით. გვიზიარებს, როგორ ესმის ქრისტეს მოძღვრება და რა როლი შეასრულა ქრისტემ მისი არა-ძალადობრივი მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბებაში.

წიგნში ავტორი გვიზიარებს თავის ზედროულ შეხედულებებს იმის შესახებ, თუ როგორ შევინარჩუნოთ ჯანმრთელობა ექიმებისა და წამლების გარეშე. ავტორი გვეუბნება, რომ ეს შესაძლებელია ბუნების ისეთი ელემენტების გამოყენებით, როგორებიცაა სუფთა ჰაერი, სუფთა წყალი, ბუნებრივი საკვები. გარდა ამისა, საჭიროა დიეტის დაცვა, ვარჯიშები და ჯანსაღი ძილი. წიგნი 1942-1944 წლებში დაიწერა, როცა განდი ციხეში იჯდა ინდოეთის ქალაქ პუნაში. მას შემდეგ მრავალი წელი გავიდა, მაგრამ ის დღემდე ინარჩუნებს აქტუალურობას.

წიგნში „ეთიკური რელიგია“ განდი საუბრობს მორალზე, როგორც რელიგიათა საფუძველზე, ამტკიცებს, რომ მორალის გარეშე რელიგიას არსებობა არ შეუძლია – მისი თქმით, მორწმუნეა ის, ვინც ნებაყოფლობით იცავს ეთიკურ პრინციპებს. განდი საუბრობს იდეალურ მორალზე, რომელიც მიიღწევა მაშინ, როცა ადამიანი გაუკვალავ ბილიკსაც დაადგება, თუკი იცის, რომ ჭეშმარიტებას მიეახლება. ავტორი ხაზს უსვამს მორალური საქციელის ჭეშმარიტ არსს, რომელიც ადამიანის მხრიდან წინასწარგანზრახულ ქმედებას გულისხმობს და არა მექანიკურ ქცევას.

გერმანელ-ამერიკელი ქრისტიანი მოაზროვნე და კულტურის ფილოსოფოსი პაულ ტილიხი (1886-1965) ითვლება XX საუკუნის ერთ-ერთ უდიდეს თეოლოგად. მისი შემოქმედების მთავარი თემებია ქრისტიანობა და კულტურა, ქრისტიანობის ადგილი თანამედროვე კულტურასა და ადამიანის სულიერ გამოცდილებაში, ევროპელი ერების ისტორიული ბედისწერა სახარების ჭრილში. ამ პრობლემების განხილვისას მკვლევარი ონტოლოგიისა და ანთროპოლოგიის, კულტუროლოგიისა და ფილოსოფიის ისტორიის, ქრისტოლოგიისა და ბიბლიური ჰერმენევტიკის ტერმინებს იშველიებს. წიგნი შემდეგ კითხვებს უპასუხებს: რა კულტურულ ფორმებს იღებს ქრისტიანობა უკანასკნელ საუკუნეებში და დღეს? როგორ ახდენს ის ზეგავლენას ხელოვანთა შემოქმედებასა და აზროვნებაზე, თანამედროვე კულტურაზე?

ავტორის 33 თავისგან (ინტერვიუსგან) შემდგარი წიგნი – „სწრაფი ცვლილებების აუცილებლობა“ – ისეთ ფუნდამენტურ საკითხებს ეხება როგორებიცაა: გაცნობიერება, არსებობს თუ არა ღმერთი?, შიში, როგორ ვიცხოვროთ ამ სამყაროში, ურთიერთობა, კონფლიქტი, რელიგიური ცხოვრება, მთელის დანახვა, მორალი, თვითმკვლელობა, დისციპლინა, რაც არის, მაძიებლობა, ორგანიზაცია, სიყვარული და სექსი, აღქმა, ტანჯვა, გული და გონება, სილამაზე და ხელოვანი, დამოკიდებულება, რწმენა, სიზმრები, ტრადიციები, განპირობებულობა, ბედნიერება, სწავლა, თვითგამოხატვა, ვნება, წესრიგი, ინდივიდი და საზოგადოება, მედიტაცია და ენერგია, აზრის დასასრული, ახალი ადამიანი

წიგნი მიზნად ისახავს, მოგაწოდოთ საქმიანი და ადვილად გასაგები კონტრარგუმენტები ღმერთის არსებობის შესახებ მოყვანილი მრავალი პოპულარული არგუმენტის წინააღმდეგ. ყოველი თავი წარმოადგენს არგუმენტის მოკლე და მარტივ ახსნას, რასაც მოყვება პასუხი, რომელიც ასახავს ამ პრეტენზიის თანდაყოლილ ლოგიკურ პრობლემებსა და მსჯელობის შეცდომებს ანუ სიყალბეებს. ამ წიგნში შემოთავაზებული ინსტრუმენტებით შეძლებთ, შეიქმნათ მყარი საფუძველი ღმერთის კონცეფციის შესახებ თქვენი საკუთარი შეხედულების შესამუშავებლად. ასევე, წიგნი შეიძლება გამოიყენოთ, როგორც ძირითადი შესავალი ღმერთის შესახებ დებატებისთვის და მოგაწვდით ერთგვარ სავარჯიშო დაფას, სადაც შესაძლებელია ჩამოაყალიბოთ და განიხილოთ ახალი იდეები.

ავტორის 16 თავისგან (ლექციის ჩანაწერებისგან) შემდგარი წიგნი – „თავისუფლება ცნობილისგან“ – მიჩნეულია ავტორის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ნაშრომად. „ამ წიგნის მთავარი ამოცანა ის არის, რომ თქვენში და შესაბამისად თქვენს ცხოვრებაში მოახდინოს რევოლუცია, რომელსაც საერთო არაფერი ექნება საზოგადოების სტრუქტურასთან როგორიც ის არის. საზოგადოება, როგორიც ის არის, შემაძრწუნებელია თავისი აგრესიითა და დაუსრულებელი ომებით, მიუხედავად იმისა, თავდაცვითია ეს ომები თუ დაპყრობითი. ჩვენ გვჭირდება რაღაც სრულიად ახალი – რევოლუცია-მუტაცია თვითონ ფსიქიკაში. მოხუც ტვინს არ შეუძლია გადაჭრას ადამიანთა ურთიერთობის პრობლემები. მოხუცი ტვინი არის აზიური, ევროპული, ამერიკული ან აფრიკული. ამიტომ, ჩვენ საკუთარ თავს ვუსვამთ შეკითხვას: შეიძლება თუ არა მუტაციის მოხდენა თვითონ ტვინის უჯრედებში?“ – ჯიდუ კრიშნამურტი.

მკითხველს ვთავაზობთ ოშოს წიგნის სრულ თარგმანს, რომელიც გამოვიდა მას შემდეგ, რაც ავტორმა ეს სამყარო დატოვა. წიგნი შეიცავს 80 საუბარს (თავს). იგი ეძღვნება 112 სუტრას ტექნიკას, რომელიც გადმოცემულია უძველეს ტანტრას ტრაქტატში ვიგიან ბჰაირავა ტანტრას მიერ. ამ წიგნში რაჯნიში ლაპარაკობს ღმერთზე, როგორც რაღაც პოტენციალზე. ეს პოტენციალი ჩადებულია თავად ადამიანში, როგორც გარკვეული მდგომარეობა, რომელიც მასში უნდა რეალიზდეს.

თეოსოფიური ნაშრომი „კარმა“ სამ ტექსტს აერთიანებს. ესნია „ელემენტარული გაკვეთილები კარმაში“, „კვლევები კარ­მაში“ და „კარმა“. ტექსტი კითხვის დასაწყისშივე გვიქმნის წარმოდგენას კარმის არსის, წარმოშობისა და დანიშნულების შესახებ, დასასრულს კი უკვე გარკვეული ვართ მისი მართვის მეთოდებში და, ამგვარად, მიზანი, რომ წიგნში „ჩვეულებრივი მკითხველისთვის“ ყველაფერი მარტივი ენით იყოს გადმოცემული, მიღწეულია. აღწერილია კარმის შექმნა, ფუნდამენტური პრინციპები, გაწყვეტის გზები და მეთოდები. გვასწავლის, როგორ გავიგოთ კარმის მუშაობის მექანიზმი და ვიმოქმედოთ მასში ჩვენს სასარგებლოდ.

წიგნი „ანარქიზმის ანბანი“ უაღრესად მარტივი ენით არის დაწერილი, ის მიჩნეულია ანარქისტული ლიტერატურის კლასიკად თუმცა მისი პოპულარულობის მიზეზი მხოლოდ ეს არ არის, წიგნი მიუხედავად მისი პირველი გამოცემიდან თითქმის 100 წლის გასვლისა კვლავ რჩება ანარქიზმის იდეების ერთ-ერთ საუკეთესო შესავლად, რომელიც კი დაწერილა ამ თემაზე კომუნისტ-ანარქისტის თვალსაზრისით ინგლისურ ენაზე. მისი ავტორი უბრალოდ თეორეტიკოსი და „ინტელექტუალი“ კი არ იყო, არამედ მებრძოლი აქტივისტი მთელი თავისი ცხოვრების განმავლობაში.