ფილოსოფია

ფოიერბახს ხშირად უწოდებენ ფილოსოფოსს, რომელმაც ჰეგელი და მარქსი დააკავშირა. დარწმუნებული ათეისტი, ფოიერბახი ამტკიცებს, რომ ქრისტიანობამ არამართლზომიერად "დააპროექტა" და "გადაიტანა" ადამიანის გონების ელემენტები არარსებულ, ზებუნებრივ, რელიგიურ ობიექტებზე. "ქრისტიანობის არსება" აჩვენებს ფოიერბახს მთელი მისი ოდენობით, როგორც გერმანელ ფილოსოფოსთა ახალი თაობის გავლენიან წარმომადგენელს.

წინამდებარე ესსეი პოლიტიკურ-რელიგიური გაგების ფონზე თვლსაჩინო გაკვეთილია მათი პირფერობის შესახებ, ვინც თითქოსდა ღმერთის სახელს ადიდებს, სინამდვილეში კი ღმერთს საკუთარი ინტერესებითვის იყენებს, მაგრამ ესსეი შეიძლება სხვა, მეტად აკადემიურ კონტექსტშიც განვიხილოთ. თუმცა, რა კუთხითაც არ უნდა შევხედოთ, წინამდებარე ნაშრომი კანტის მიერ შექმნილი ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ნაწარმოებია.

"შემიძლია დანამდვილებით ვთქვა, რომ ვერც ერთ რუსულ-ქართულ წიგნისაგან ისე კარგათ ვერ გაეცნობით მარქსიზმს, როგორც ნ. რამიშვილის წიგნიდან. აქ შინაარსი და ფორმა ისე კარგათაა შეზავებული, რომ მის გასაგებათ საჭიროა მხოლოთ კითხვის ცოდნა და ჩვეულებრივი მოსაზრება" – ნოე ჟორდანია.

სექსისა და სიყვარულისადმი რასელის დამოკიდებულება უმალ მოთხოვნისა და სურვილის რეალობას ეფუძნება, ვიდრე ძველ ტომობრივ და რელიგიურ ტაბუს. "ქორწინება და მორალი" არის ცხადი და მიუკერძოებელი შეხედულება ზნეობაზე, ზნეობაზე, რომელიც მხოლოდ ერთი ასპექტია რასელის წინააღმდეგობისა შემზღუდავი დოგმებისადმი, და ურყევი რწმენისა ადამიანის ადექვატურობასა და ადამიანური ინტელექტის ძალაში.

„ცნობიერება და ცივილიზაცია“ მერაბ მამარდაშვილის მიერ სხვადასხვა წლებში წაკითხული ლექციების ციკლია, რომელშიც თემატურად არის გადმოცემული ავტორის დამოკიდებულება („კონკრეტული და ცოცხალი შეგრძნება“) აღნიშნული საკითხისადმი. წიგნი იყოფა ორ ნაწილად, პირველი ნაწილი ეთმობა იმას, რასაც ავტორი აღწერადს, ანუ ნორმალურ სიტუაციებს უწოდებს და მეორე, აღუწერად, ანუ აღწერას (პრინციპულად განუსაზღვრელ) დაუქვემდებარებელ სიტუაციებს.

წიგნის შექმნის ისტორია ამგვარია: 1985 წელის შემოდგომაზე ემიგრაციაში მყოფმა ჩეხმა ჟურნალისტმა, კარლ ჰვიჟდიალამ, ვაცლავ ჰაველი დაითანხმა ინტერვიუზე, რომელსაც თავდაპირველად მიმოწერის ფორმა ჰქონდა: ჰაველმა ჟურნალისტისგან შეკითხვები მიიღო, რომლებსაც წერილობით უპასუხა, თუმცა ვინაიდან ასე საქმე ნელა მიდიოდა, გადაწყდა, ჰაველს მაგნიტოფონის ფირზე ჩაეწერა თავისი პასუხები. ასე შეიქმნა თოთხმეტსაათიანი ჩანაწერი მაგნიტოფონის ფირზე, რომელსაც შემდგომ კიდევ დაემატა შეკითხვები. ასე დაიბადა წიგნი „დაუსწრებელი დაკითხვა“, რომლის თარგმანსაც გთავაზობთ. „დაუსწრებელი დაკითხვა“ ჩეხურ ენაზე თავდაპირველად 1986 წელს, ლონდონში გამოიცა და ვაცლავ ჰაველის 50 წლის იუბილეს მიეძღვნა. წიგნი ოც ენაზეა ნათარგმნი.

დევიდ ჰიუმი ერთ-ერთი ყველაზე ღრმად მოაზროვნე ფილოსოფოსია მათ შორის, ვინც ინგლისურ ენაზე ქმნიდა. მისი "რელიგიის ბუნებრივი ისტორია" რელიგიის წარმოშობას იკვლევს და გასდევს მის განვითარებას პოლითეიზმიდან დოგმატურ მონოთეიზმამდე. ეს ნაშრომი ყველაზე სერიოზული შეტევაა რელიგიურ შეხედულებებზე, რომელიც კი ფილოსოფოსს ოდესმე განუხორციელებია.

ფოიერბახს ხშირად უწოდებენ ფილოსოფოსს, რომელმაც ჰეგელი და მარქსი დააკავშირა. დარწმუნებული ათეისტი, ფოიერბახი ამტკიცებს, რომ ქრისტიანობამ არამართლზომიერად "დააპროექტა" და "გადაიტანა" ადამიანის გონების ელემენტები არარსებულ, ზებუნებრივ, რელიგიურ ობიექტებზე. "ქრისტიანობის არსება" აჩვენებს ფოიერბახს მთელი მისი ოდენობით, როგორც გერმანელ ფილოსოფოსთა ახალი თაობის გავლენიან წარმომადგენელს.

წინამდებარე ნაშრომი წარმოადგენს ანთროპოსოფიული სულისმეცნიერების ერთგვარ ქვაკუთხედს. მის ერთგვარ შესავალს წარმოადგენს რუდოლფ შტაინერის წიგნი „ჭეშმარიტება და მეცნიერება“, რომლის გაცნობაც კარგი იქნება ანთროპოსოფიითა და თავისუფლების საკითხით დაინტერესებულთა ფართო წრისთვის. „ჩვენი ცხოვრება ყალიბდება თავისუფალი და არათავისუფალი ქცევებისგან. მაგრამ ჩვენ ბოლომდე არ შეგვიძლია გავიაზროთ ცნება ადამიანისა, თუ არ მივეახლებით თავისუფალ სულს, როგორც ადამიანური ბუნების უწმინდეს გამოხატულებას. ჩვენ ჭეშმარიტად ადამიანები ვართ მხოლოდ იმდენად, რამდენადაც თავისუფალნი ვართ.“ - რუდოლფ შტაინერი

"ღვინო - ესაა ბრძენი, მსხმოიარე და თავქარიანი ღმერთი. დიონისე, ბაკქი - ამ სახელებში გაისმის დაუსრულებელ მხიარულებათა ჟრიამული; იგი, ტროპიკულ ტყეთა მცხუნვარე ქართა მსგავსად, აღწევს სიცოცხლის ფარულ სიღრმეებში და იქ აღელვებს მას". - ხოსე ორტეგა ი გასსეტ.

დიდი ესპანელი ფილოსოფოსის მცირე ზომის ესსეი "აზრები რომანზე (დოსტოევსკი და პრუსტი)" რომანის მნიშვნელობას განიხილავს ორი მწერლის შემოქმედების მაგალითზე.

პოპულარობა ნიკოს კაზანძაკისს ცხოვრების უკანასკნელ წლებში დაწერილმა რომანებმა მოუტანა. ზუსტად, მათ შორისაა „ქრისტე კვლავ ჯვარს ეცმის“, რომელშიც ასახულია მცირე აზიის კატასტროფის (1922) წინა პერიოდი. აღნიშნული ისტორიული რეალია მწერალს ფონად აქვს გამოყენებული თავისი გმირების ფსიქოლოგიური სამყაროს საჩვენებლად და სიუჟეტის გადმოსაცემად. ნაწარმოებში ასევე გავლებულია პარალელები უფლის დროინდელ იუდეის ამბებთან. ქართველი მკითხველისათვის ეს ნაწარმოები იმითაც არის საინტერესო, რომ მასში საქართველოა ნახსენები. 

თქვენ წინაშეა ტაციტუსის მცირე ზომის ქმნილება რიტორიკის ხელოვნების შესახებ, რომელიც დიალოგის ფორმითაა დაწერილი. მისი შექმნის თარიღი უცნობია, სავარაუდოდ კი ჩვ.წ. 102 წელს უნდა იყოს დაწერილი.

იმ უამრავ გამოცანასა და თავსატეხს შორის, რომელიც ბერძენი ავტორის ფილოსოფიამ წარმოშვა, ერთ-ერთი ყველაზე დიდი უდავოდ პლატონის „პოლიტიკოსია“. პლატონის დიალოგების ცნობილი მკვლევარი და მთარგმნელი ბ. სეტი აღნიშნავს, რომ „არც ერთი დიალოგი არაა იმაზე უფრო ცუდად ჩაფიქრებული, ვიდრე პლატონის „პოლიტიკოსი“. სხვა ცნობილი მკვლევარებიც დიდი ხნის განმავლობაში აკრიტიკებდნენ ამ დიალოგს (როვი, ტეილორი, რაილი დ. ა. შ.). თავი რომ დავანებოთ „პოლიტიკოსის“ შინაარსს, უამრავ შეკითხვას ბადებს თავად მისი ფორმა. მეცნიერებაში არაერთგზის აღნიშნულა ის ფაქტი, რომ ეს დიალოგი არაა კარგად ორგანიზებული, აგებულია უცნაური გზით და უფრო მეტად ჰგავს ტრაქტატს, ვიდრე ფილოსოფიურ დიალოგს.

წიგნი შედგება სვამი ვივეკანანდას 10 ლექციისგან (ინგლისურ ენაზე სტენოგრაფიულად ჩაწერილი), რომლებიც მეცხრამეტე საუკუნის მიწურულს იქნა წაკითხული ამერიკასა და ლონდონში. წიგნი – „ძველი ინდური ფილოსოფია“, მესამე ქართული გამოცემაა შესწორებებითა და დამატებებით. წიგნში ასევე შეტანილია ვივეკანანდას მიერ 1894-სა და 1896 წელს, ლონდონში წაკითხული სამი ლექციაც – „მაია და ილუზია“, „მაია და ღვთის ევოლუციის კონცეფცია“, „მაია და თავისუფლება“. წიგნს ერთვის მთარგმნელის, ნიკოლოზ კენჭოშვილის სტატია სვამი ვივეკანანდას ცხოვრებისა და მოღვაწეობის შესახებ, სადაც ვივეკანანდას ცხოვრების და მოღვაწეობის ძირითადი მომენტებია გადმოცემული.

ბჰაგავან შრი სატია საი ბაბას ამ წიგნში, რომელიც მისმა ერთგულმა ცნობილმა მეცნიერმა, ცნობილი ოთხტომეულის "სატიამ შივამ სუნდარამ"-ის ავტორმა პროფესორმა ნ. კასტურიმ ჩაიწერა, შეკრებილია სიბრძნის ფასდაუდებელი განძი, რომელიც უეჭველად დაეხმარება ჭეშმარიტების ყველა მაძიებელს სულიერების გზაზე, მიუხედავად ასაკისა და რელიგიური მრწამსისა.