„ნამდვილი მამაკაცი“ - ალეხანდრო გომესი, ერთი შეხედვით გულცივი, ანგარიშიანი და მდიდარი კაცია, რომელსაც, როგორც ჩანს, მეუღლე არ უყვარს. ის ღალატობს კიდეც მას, თუმცა ამას არა ღალატად, არამედ უბრალო გართობად თვლის; ურთიერთობა მეუღლესთან ცივია, ისინი თითქმის არ საუბრობენ, ერთი პირობა ალეხანდრო ხულიას შეშლილადაც კი გამოაცხადებს, მაგრამ როცა ჭეშმარიტების ჟამი დგება, როცა ხულია სიცოცხლის უკანასკნელ წუთებს ითვლის, ალეხანდროც მოემზადება და მასთან ერთად წავა ცხოვრებიდან. სიყვარული ყოველთვის მსხვერპლშეწირვითი იყო დიდი სალამანკელისთვის.
გოგოლის მიერ 1830-40-იან წლებში შექმნილი მოთხრობების ციკლი აერთიანებს ნაწარმოებებს, რომელთა მოქმედების ადგილი სანქტ-პეტერბურგია, და ყველა მათგანი პატარა ადამიანის პრობლემას განიხილავს. წინამდებარე კრებულში შესულია სამი მოთხრობა: „ნევის პროსპექტი“, „შინელი“ და „შეშლილის წერილები“.
ფანატიზმს სიკეთე არ მოაქვს. გონებაშეზღუდული კრესჩენცია ანა ალოიზია ფინკენჰუბერი თაყვანს სცემს თავის ბატონს, მონურად ემორჩილება მას, მისი თანამზრახველი ხდება ცოლ-ქმრულ ღალატში და საბოლოოდ მკვლელობასაც სჩადის. თაყვანისცემის ობიექტისგან უარყოფილი კი თავს იკლავს. ასეა, ფანატიზმი გონებაშეზღუდულთა ხვედრია და ერთმნიშვნელოვნად ზიანის მომტანია.
გოგოლის ეროვნულ-ჰეროიკული ნოველა "ტარას ბულბა" რომანტიულად ასახავს ზაპოროჟიეს კაზაკის, ტარას ბულბასა და მისი ორი ვაჟის ცხოვრებას და კაზაკთა ომს პოლონეთის წინააღმდეგ. ზედმეტად პრო-უკრაინულად მიჩნეული ნაწარმოები პირველად 1835 წელს გამოქვეყნდა, შემდეგ კი, რედაქტირებული და რუსეთზე მეტად ორიენტირებული სახით - 1842 წელს.
1925 წელს გამოქვეყნებულ ფანტასტიკურ მოთხრობაში, ერთის მხრი, ბუნების პროცესებში ადამიანის ჩარევისა და, ავტორის შეხედულებით, ამ ჩარევის სავალალო შედეგებია ნაჩვენები, თუმცა აშკარად იკთხება იმდროინდელი საბჭოთა სახელმწიფოს სატირა, და იმედი იმისა, რომ ეს ყველაფერი, ადრე თუ გვიან, გადაივლის. ბულგაკოვისეული ნატიფი იუმორიც ადგილზეა.
ადამიანზე დომინირება, უფრო ზუსტად კი მამაკაცზე ქალის დომინირება, ნაყოფიერება, ზოგადად დედის როლი და დამოკიდებულება შვილის მიმართ, და, რაოდენ პარადოქსულიც არ უნდა იყოს ეს, დედობის „დესტრუქციული“ ხასიათი, ეს ყველაფერი კი გამდიდრებული ბიბლიური ალუზიებით - ასეთია უნამუნოს ბრწყინვალე ნოველის - „ორი დედა“ მთავარი თემები, ნოველისა, რომელიც 1920 წელს გამოქვეყნდა.
ეს ფანტასტიკური მოთხრობა, რომელშიც პროფესორი პრეობრაჟენსკი ძაღლს ადამიანის ორგანოებს გადაუნერგავს, ერთის მხრივ, ფილოსოფიური წაკითხვის საფუძველს ქმნის (ადამიანს არ ძალუძს ხელოვნურად ადამიანის შექმნა ან სიმახინჯეს ქმნის), მეორეს მხრივ კი მწვავე პოლიტიკურ სატირას წარმოადგენს, მოწოდებულს ბულგაკოვისეული ორიგინალური და უბადლო იუმორით. „ძაღლის გული“ შექმნილია 1925 წელს, თუმცა საბჭოთა ცენზურის გამოისობით 1987 წლამდე სრული სახით არ გამოქვეყნებულა.
წარმოსახულ სოფელ ვალვერდე დე ლუსერნას კათოლიკე მღვდელს, ყველა რომ პატივს სცემს და აღმერთებს, დონ მანუელს, უკვდავების რწმენა დაუკარგავს, მაგრამ დუმს, ვერაფერს ეუბნება ეჭვების შესახებ მრევლს, თვლის რა, რომ ამის აღიარება მათთვის აუცილებელი დასაყრდენის გამოცლა იქნებოდა. „რიმანი“, როგორც თავად უნამუნო უწოდებდა ამ ჟანრის ნაწარმოებს, 1930 წელს გამოქვეყნდა და მყისვე რომის კათოლიკური ეკლესიის „აკრძალულ წიგნთა ნუსხაში“ აღმოჩნდა.
ფრენსის მაკომბერი მეუღლე მარგარიტთან ერთად აფრიკაში საფარიზე იმყოფება. მათ პროფესიონალი მონადირე უილსონი ეხმარება. ლომზე ნადირობისას ფრენსისი სიმხდალეს გამოიჩენს და „კურდღელივით გამოიქცევა“. სირცხვილის მოწმენდას იგი მეორე დღეს, კამეჩებზე ნადირობისას ცდილობს. მოვლენები მოულოდნელად და საინტერესოდ ვითარდება. ერთი კონკრეტული ნადირობის მეშვეობით ჰემინგუეი ღრმა ფილოსოფიურ შეხედულებას გადმოგვცემს ცხოვრებისა და მასში ბედნიერბის წვდომის შესახებ. ესაა ავტორის ერთ-ერთი საუკეთესო მოთხრობა. გამოქვეყნებულია 1936 წელს ჟურნალში „კოსმოპოლიტენ“.
"მკვდარი სულები", რომელიც თავად ავტორმა პოემის ჟანრს მიაკუთვნა, თავდაპირველად სამტომიან ნაწარმოებად იყო ჩაფიქრებული, რომლის პირველი ნაწილი 1842 წელს გამოქვეყნდა. მასში გადმოცემულია ყოფილი მებაჟის, ჩიჩიკოვის სრულიად უცნაური მისწრაფება გამდიდრების მიზნით მკვდარი სულების შეძენისა. ჩიჩიკოვის თავგადასავლის ფონზე ავტორი იმდროინდელი რუსეთის საზოგადოების მენტალობისა და ხასიათის ღრმა წვდომას გვთავაზობს.
„ბუკინისტი მენდელი“ გახლავთ შტეფან ცვაიგის მიერ 1929 წელს დაწერილი მოთხრობა, რომელიც წიგნებით ექსცენტრული, მაგრამ უნიკალური უნარის მქონე რუსი ებრაელი ვაჭრის ტრაგიკულ ბედს მოგვითხრობს. მოთხრობა ასევე შესაძლოა წაკითხულ იქნას, როგორც მეტაფორა პირველი მსოფლიო ომის გავლენისა ავსტრიულ კულტურაზე.