„შემეცნების ფილოსოფია და თეორია“ შესტოვის ღრმა და შეუდარებლად ორიგინალური ექსკურსია წარსულში, როგორც ყოველთვის, სხვა ფილოსოფიურ სისტემათა მიუკერძოებელი და განყენებული კვლევა-შესწავლის ფონზე, შექმნილი 1912 წელს.
წიგნში შესწავლილია აგიოგრაფიის სპეციფიკა, მისი როლი და ადგილი ქართულ სულიერ კულტურაში; IV-XI საუკუნეების ქართული აგიოგრაფიული ლიტერატურის ძეგლები გაანალიზებულია რელიგიურ-დოგმატური და მხატვრულ-ესთეტიკური ასპექტებით. ეს წიგნი გამიზნულია ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტების, სასულიერო სემინარია-აკადემიების სტუდენტების, მასწავლებლების, მკვლევ- რებისა და ქართული საეკლესიო მწერლობით დაინტერესებულ მკითხველთა ფართო წრისათვის.
რომანი „ღამის ხმები“ ანატოლიაში მცხოვრები მდიდარი ორთაჩლიების ოჯახური საგაა, რომელიც მოიცავს ოთხი თაობის ისტორიას. მოქმედება ძირითადად ვითარდება ანატოლიაში, ბოზოვას მამულში, მე-20 საუკუნის 20-იანი წლებიდან 2000-იანი წლების დასაწყისამდე. რომანი თავიდანვე დიდი ინტერესით მიიღო მკითხველმა, თუმცა ბოლო წლებში აიშე ქულინმა გაიზიარა ელიფ შაფაქის ბედი და გამოუჩნდა კრიტიკოსებიც, რომლებიც მწერალს პედოფილიის ამსახველი მომენტების გამო მწვავედ აკრიტიკებდნენ.
წინამდებარე ტექსტი უფრო ვრცელი ნაშრომის, "ერების ფსიქოლოგიის", დასკვნით ნაწილს წარმოადგენს და მასში ერებისა და ცივილიზაციების განვითარებაში იდეების, განსაკუთრებით, რელიგიური იდეების, ისევე, როგორც დიად ადამიანთა როლია განხილული, ასევე ჩამოყალიბებულია ცივილიზაციათა განადგურების მიზეზები.
ფოიერბახს ხშირად უწოდებენ ფილოსოფოსს, რომელმაც ჰეგელი და მარქსი დააკავშირა. დარწმუნებული ათეისტი, ფოიერბახი ამტკიცებს, რომ ქრისტიანობამ არამართლზომიერად "დააპროექტა" და "გადაიტანა" ადამიანის გონების ელემენტები არარსებულ, ზებუნებრივ, რელიგიურ ობიექტებზე. "ქრისტიანობის არსება" აჩვენებს ფოიერბახს მთელი მისი ოდენობით, როგორც გერმანელ ფილოსოფოსთა ახალი თაობის გავლენიან წარმომადგენელს.
წინამდებარე ესსეი პოლიტიკურ-რელიგიური გაგების ფონზე თვლსაჩინო გაკვეთილია მათი პირფერობის შესახებ, ვინც თითქოსდა ღმერთის სახელს ადიდებს, სინამდვილეში კი ღმერთს საკუთარი ინტერესებითვის იყენებს, მაგრამ ესსეი შეიძლება სხვა, მეტად აკადემიურ კონტექსტშიც განვიხილოთ. თუმცა, რა კუთხითაც არ უნდა შევხედოთ, წინამდებარე ნაშრომი კანტის მიერ შექმნილი ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ნაწარმოებია.
სექსისა და სიყვარულისადმი რასელის დამოკიდებულება უმალ მოთხოვნისა და სურვილის რეალობას ეფუძნება, ვიდრე ძველ ტომობრივ და რელიგიურ ტაბუს. "ქორწინება და მორალი" არის ცხადი და მიუკერძოებელი შეხედულება ზნეობაზე, ზნეობაზე, რომელიც მხოლოდ ერთი ასპექტია რასელის წინააღმდეგობისა შემზღუდავი დოგმებისადმი, და ურყევი რწმენისა ადამიანის ადექვატურობასა და ადამიანური ინტელექტის ძალაში.
„ცნობიერება და ცივილიზაცია“ მერაბ მამარდაშვილის მიერ სხვადასხვა წლებში წაკითხული ლექციების ციკლია, რომელშიც თემატურად არის გადმოცემული ავტორის დამოკიდებულება („კონკრეტული და ცოცხალი შეგრძნება“) აღნიშნული საკითხისადმი. წიგნი იყოფა ორ ნაწილად, პირველი ნაწილი ეთმობა იმას, რასაც ავტორი აღწერადს, ანუ ნორმალურ სიტუაციებს უწოდებს და მეორე, აღუწერად, ანუ აღწერას (პრინციპულად განუსაზღვრელ) დაუქვემდებარებელ სიტუაციებს.
წიგნის შექმნის ისტორია ამგვარია: 1985 წელის შემოდგომაზე ემიგრაციაში მყოფმა ჩეხმა ჟურნალისტმა, კარლ ჰვიჟდიალამ, ვაცლავ ჰაველი დაითანხმა ინტერვიუზე, რომელსაც თავდაპირველად მიმოწერის ფორმა ჰქონდა: ჰაველმა ჟურნალისტისგან შეკითხვები მიიღო, რომლებსაც წერილობით უპასუხა, თუმცა ვინაიდან ასე საქმე ნელა მიდიოდა, გადაწყდა, ჰაველს მაგნიტოფონის ფირზე ჩაეწერა თავისი პასუხები. ასე შეიქმნა თოთხმეტსაათიანი ჩანაწერი მაგნიტოფონის ფირზე, რომელსაც შემდგომ კიდევ დაემატა შეკითხვები. ასე დაიბადა წიგნი „დაუსწრებელი დაკითხვა“, რომლის თარგმანსაც გთავაზობთ. „დაუსწრებელი დაკითხვა“ ჩეხურ ენაზე თავდაპირველად 1986 წელს, ლონდონში გამოიცა და ვაცლავ ჰაველის 50 წლის იუბილეს მიეძღვნა. წიგნი ოც ენაზეა ნათარგმნი.