დრამატურგია

„ჰეკაბე“ ევრიპიდეს შემოქმედების ადრეული პერიოდის ქმნილებაა. მისი ათენური პრემიერა შედგა „მედეასა“ და „ჰიპოლიტოსის“ შემდეგ, სავარაუდოდ, ძვ. წ. 424 წელს. ტრაგედიაში წარმოდგენილია ტროას დედოფლის, ჰეკაბეს შურისძიების ისტორია. ოდესღაც დიდებული, მაგრამ უკვე უსამშობლოოდ დარჩენილი, დამონებული დედოფალი, რომელსაც თვალწინ მოუკლეს მეუღლე - მეფე პრიამოსი და რომელიც შვილების შემზარავ სიკვდილს მოესწრო, ყოვლად წარმოუდგენელ შურისძიებას განიზრახავს. იმდენად სულისშემძვრელია მისი ტრაგედია, რომ თავად ბერძენთა მთავარსარდალსაც კი მისდამი თანაგრძნობის განცდა ეუფლება. უკიდურესად დაძაბულ სულიერ მდგომარეობაში მყოფი ჰეკაბეს სახე ევრიპიდეს შემოქმედების შედევრია.

ევრიპიდემ ბაკქი ქალები სიცოცხლის უკანასკნელ წლებში შექმნა, რომლებიც მან მაკედონიის მეფე არქელაოს I-ის კარზე გაატარა. ტრაგედია ეფუძნება ბერძნულ მითს თებეს მეფე პენთევსისა და მისი დედის აგავეს და ღმერთ დიონისეს მიერ მათი დასჯის შესახებ.

"შვიდთა ლაშქრობა თებეზე" ტრილოგიის მესამე ნაწილია (პირველი ორი დაკარგულია). მას შემდეგ, რაც ოიდიპოსი განდევნილ იქნა თებედან, ამ უკანასკნელის სიძეები მეტოქეობენ მეფის გვირგვინისთვის. გამარჯვებული ეტეოკლე განდევნის თავის ძმა პოლინიკეს, ეს უკანასკნელი კი შვიდ სარდალთან ერთად ესხმის თავს თებეს, რაც ტრაგიკულ შედეგებს იწვევს.

როგორც წმინდა ტრაგედია, ეს შედევრია. ესქილე ომის ამბავს სპარსელთა თვალსაზრისით გვიყვება, ხოლო მისი სიამაყე ბერძენთა დიადი გამარჯვების გამო ქსერქსესა და მისი დამარცხებული ხალხისადმი გულწრფელ თანაგრძნობასთან არის შეზავებული.

"მავედრებელნი", ტრილოგიის პირველი და ერთადერთი შემონახული ნაწილი, სრულებით არ შეეფერება იმ მოლოდინს, ბერძნული დრამის მიმართ რომ გაგვაჩნია. მასში არც გმირია, არც ვარდნა და არც ტრაგიკული დასასრული. ნაცვლად ამისა, პიესა ასახავს სექსუალობის, სიყვარულისა და ემოციური სიმწიფის გადაუწყვეტელ კონფლიქტებს.

ჯონ გეის მეთვრამეტე საუკუნის "გლახაკის ოპერაზე" დაფუძნებული "სამგროშიანი ოპერა", რომელიც პირველად 1928 წელს დაიდგა ბერლინში, ვაიმარის რესპუბლიკის ბურჟუაზიულ-კაპიტალისტური საზოგადოების მწვავე სატირას წარმოადგენს, თუმცა კი მოქმედება ვიქტორიანული პერიოდის სოჰოში ხდება.

ბრანდი მღვდელია, რომელიც აღიარებს თავისი არჩევანის შედეგს და გრძნობს ვალდებულებას, აკეთოს მართებული რამეები. მას სწამს ადამიანების ნებისა და ცხოვრობს პრინციპის "ან ყველაფერი, ან არაფერი" შესაბამისად. ის მოუწოდებს თავის სამწყსოს, უარი თქვას სიცოცხლეზე, რათა სული იხსნას. ბრანდის მთავარი მიზანი სამყაროს ხსნაა, თუმცა მისი შეხედულებები მკაცრი და უსამართლოა.

ლესინგის ხუთმოქმედებიანი ბურჟუაზიული ტრაგედია, "ემილია გალოტი", უდავოდ შედევრს წარმოადგენს. განმანათებლობის ეპოქის დრამას საქმე აქვს კონფლიქტთან თავადაზნაურობის მართვის თვითნებურ სტილსა და ბურჟუაზიის ახალ მორალს შორის. პრემიერა შედგა 1772 წლის 8 მარტს ბრაუნშვაიგში.

საყოველთაოდაა მიღებული აზრი, რომ "ორი ვერონელი აზნაური" შექსპირის პირველი კომედიაა, და შესაძლოა საერთოდ პირველი პიესა. გაუგებრობასა და სამოსისა და გარეგნობის შეცვლის გარშემო აგებული კომედია იმავდროულად იდეალური მამაკაცური მეგობრობის და იმის შესახებაა, თუ რა საფრთხის დგას ეს მეგობრობა, როდესაც საქმე ქალის სიყვარულს ეხება.

იბსენის ადრეული პოეტური დრამა მისი მთავარი გმირის, პერ გუნტის, მეშვეობით იკვლევს მთელი კაცობრიობის დამახასიათებელ ღირსებებსა და ბიწიერებას. პიესა ნორვეგიულ ფოლკორსა და იბსენის პირად გამოცდილებას ეყრდნობა. დრამა მოგვითხრობს ყარიბის თაღლითური ცხოვრების შესახებ, რომელიც სახელსა და დიდებას მოიხვეჭს, მაგრამ არა ბედნიერებას, თუმცა საბოლოოდ სიყვარულით გამოსყიდვას აღწევს.

ოდესმე შექმნილთა შორის უბრწყინვალესი პოლიტიკური პიესა, "კორიოლანოსი", მომნუსხველი ფსიქოლოგიური კვლევაა პიროვნების დამოკიდებულებისა ძალაუფლებასთან, მისი რომაელი გმირი კი შექსპირის მიერ შექმნილი ერთ–ერთი ყველაზე დასამახსოვრებელი ფიგურა.

"დაუპატიჟებელი" არის მორის მეტერლინკის რიგით მეორე პიესა, რომელიც ზებუნებრივ ძალებთან ადამიანის კონფლიქტის გარშემოა აგებული, ძალებთან, რომელთა წინააშე ის უძლურია. პიესის პრემიერა პარიზში შედგა 1891 წლის 20 მაისს.

უმცროსი ძმის მიერ უსამართლოდ განდევნილი ჰერცოგი არდენის ტყეში გაიხიზნება ერთგულ მიმდევრებთან ერთად, მისი ქალიშვილი კი ამ დროს კარზე რჩება თავისი ბიძაშვილის მხლებლად. როდესაც ცხოვრება რომანტიულ ელფერს იძენს, გოგონები ინიღბებიან და ტყეს აშურებენ, სადაც მეგობრულად განწყობილი ავაზაკებისა და ბრძენი ბრიყვების გარემოცვაში აღმოჩნდებიან. ეს პიესა, რომელიც ერთდროულად მსუბუქი კომედიაცაა და სოციალური პრობლემების უფრო ღრმა ასახვაც, პერსონაჟთა დაუვიყწარ კრებულსა და შექსპირის უმშვენიერეს პოეზიას წარმოგვიდგენს.

"ოჰაიოს ექსპრომტი" ბეკეტის პირველი პიესაა, რომელშიც ის ტყუპისცალს ანუ ორეულს იყენებს სცენაზე, თუმცა როგორც სარკისებურ ანარეკლს. პიესა 1980 წელსაა დაწერილი, ხოლო პრემიერა მომდევნო წელს შედგა ოჰაიოს აკადემიურ სიმპოზიუმზე.

"უინძორელი მხიარული ქალები" პირველად 1602 წელს გამოქვეყნდა. შექსპირის ცნობილი პერსონაჟი, სერ ჯონ ფოლსტაფი, მისი არაერთი პიესის გმირია. ამჯერად ლოთი და მექალთანე ფოლსტაფი სამი მოხერხებული ქალბატონის - მისის პეიჯის, მისის ფორდისა და მისის კუიკლის - მსხვერპლი ხდება. ცდილობს რა სუსტ სქესთან გაარშიყებას, ფოლსტაფი მახვილგონივრულ ინტრიგებში აღმოჩნდება ჩათრეული, რომლებიც ამ ქალბატონების მიერაა მოფიქრებული.

"ტენტაჟილის სიკვდილი" მეტერლინკის მიერ 1894 წელს მარიონეტებისთვის დაწერილი უკანასკნელი პიესაა, რომელშიც ბედისწერისადმი ადამიანის წინააღმდეგობის უნაყოფობის თემაა განვითარებული. პირველად დაიდგა მოსკოვის სამხატვრო თეატრში 1905 წელს.