წიგნები

გერმანული სლენგი იმ ადამიანებისთვისაა, რომლებმაც გერმანიაში გადაწტვიტეს წასვლა – სამუშაოდ, ტურისტად, მათთვის ვინც გადაწვიტა, უბრალოდ ამ ქვეყანაში დამკვიდრება... ლექსიკონი დაგეხმარებათ ყოველდღიურად გერმანულენოვან მოსახლეობასთან კომუნიკაციაში.

ორჰან ველის ლექსები პირველად 1936 წელს მეჰმეთ ალი სელის ფსევდონიმით ყოველთვიურ ლიტერატურულ ჟურნალ Varlık-ში გამოქვეყნდა. 1941 წელს ოქთაი რიფათთან და მელიჰ ჯევდეთთან ერთად გამოსცა კრებული Garip (უცხო, უცნაური, ყარიბი), რომელსაც ორჰან ველის მიერ დაწერილი წინათქმა-მანიფესტი უძღოდა. მომდევნო წლებში კი დაიბეჭდა ორჰან ველის ლექსების სხვადასხვა კრებულები: „რასაც ვერ დავთმობ“ (1945), „დასთანის მსგავსი“ (1946), „ისევ და ისევ“ (1947) და „პირისპირ“ (1949). 1949 წელს თავად დაიწყო ჟურნალ Yaprak-ის გამოცემა. ორჰან ველი 1950 წლის 14 ნოემბერს, 36 წლის ასაკში ტვინში სისხლის ჩაქცევით გარდაიცვალა. დაკრძალულია სტამბოლის აშიანის სასაფლაოზე.

დიმიტრი უზნაძე (02.12.1886-09.10.1950) – ქართველი ფსიქოლოგი, ფილოსოფოსი, პედაგოგი და საზოგადო მოღვაწე, ფსიქოლოგიის ქართული სამეცნიერო სკოლის ფუძემდებელი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ერთ-ერთი დამფუძნებელი.

მარკიან კამიშის წიგნი „ოფორმლიანდია ანუ ზონაში გასეირნება“ ჩორნობილის მხარის ემოციური განზომილებაა, არალეგალი „სტალკერი“ ტურისტების სამყაროში ჩაყვინთვა. ამ წიგნში თქვენ ვერ იპოვით ზონის სტანდარტულ აღწერას, ჩორნობილის ავარიის ჭეშმარიტ მიზეზებზე მოსაწყენ თხრობასა და მსჯელობებს. აქ შიგნიდანაა მიპყრობილი მზერა არალეგალურ ტურიზმზე გაუცხოების ზონაში, რომელიც თითქმის ორმოცი წელია უკრაინის პოლესიეს უნიკალური ტერიტორიაა. აქაა ზურმუხტოვანი ჭაობები, ჩასაფრებული მილიცია და დაკოჟრილ-დასისხლიანებული ფეხები. აქაა ღამეული პრიპიატის საშიში თავსხმები და მომხიბლავი განთიადები. წიგნი ილუსტრირებულია ავტორის მიერ გადაღებული ფოტოებით.

„სტამბოლელი ელეფთერია“ 1955 წლის 6-7 სექტემბრის მოვლენების წინ დაწყებულ სიყვარულზე მოგვითხრობს. ამ დროს სტამბოლში ბერძნული უმცირესობის ყველაზე დაუნდობელი დარბევა განხორციელდა. თუმცა წიგნში აღწერილი სასიყვარულო თავგადასავალი ამ ტრაგიკული მოვლენების დასრულებასთან ერთად არ დამთავრებულა. ჭეშმარიტი სიყვარული მთავრდება? თუ ვინმე ამ სიყვარულის კვალს დაადგება, ადგილებს, სიმღერებს, ძველ მეგობრებსა და ძველ სტამბოლს, ნაცნობებს იპოვის, მაშინ – არა! 

წიგნი ორ ნაწილადაა გაყოფილი, პროზად და პოეზიად. თუმცა რეალურად ეს ორი, ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, განუყოფელია. ორივე მათგანს ერთი ადრესატი ჰყავს. მაგიური რეალიზმის ჟანრის მოთხრობაში კი მოყოლილია, სასიყვარულო ურთიერთობა. დროის, როგორც პიროვნების და ბიჭის თავგადასავალი, რომელიც დაკარგული სიყვარულის დაბრუნებას ცდილობს. სტუმრობა ზეცასა და მიწისქვეშეთის სამეფოში. შეხვედრა კიდევ სხვა მაგიურ პერსონაჟებთან და ჭიდილი სიკვდილთან, რომლისაც დროსაც კი ეშინია.

დიდი ქართველი მეცნიერი ამ შედარებით მცირე ზომის ნაშრომში, სხვადასხვა ფსიქოლოგიური მიდგომებისა და მიმდინარეობების კრიტიკული განხილვის ფონზე, ფსიქოლოგიის საგანსა და ამოცანებს აყალიბებს.

აიშე ქულინის რომანი „სტამბოლის ბოლო მატარებელი“ (Nefes Nefese – თურქულად ნიშნავს სირბილისგან გამოწვეულ გახშირებულ სუნთქვას, ამიტომ თითქმის ყველა უცხო ენაზე ის ითარგმნა, როგორც „სტამბოლის ბოლო მატარებელი“), რომელმაც დაიმსახურა იტალიის ერთ-ერთი პრესტიჟული ჯილდო Premio Roma. რომანს საფუძვლად უდევს ნამდვილი ამბავი, რომელიც ეხება ჰოლოკოსტის დროს თურქი დიპლომატების მიერ თურქი ებრაელების გადარჩენის ისტორიას. მოვლენები ვითარდება მეორე მსოფლიო ომის დროს თურქეთში, საფრანგეთში, კაიროსა და ევროპის სხვადასხვა ქალაქებში და ასახავს ოსმალეთის იმპერიის ერთ-ერთი ბოლო მინისტრის ქალიშვილისა და ებრაელი ბიჭის სიყვარულის ისტორიას.

ნაშრომში დეტალურადაა განხილული ფსიქოლოგიური მიმართულებანი სამეცნიერო კვლევის სხვადასხვა სფეროში. ამასთან ერთად, გაშუქებულია პერსონოლოგიური პრობლემები ქართულ მწერლობაში – შოთა რუსთაველის, სულხან-საბა ორბელიანის, ნიკოლოზ ბარათაშვილის, ილია ჭავჭავაძის, ვაჟა-ფშაველასა და ივანე ჯავახიშვილის შემოქმედების მაგალითზე. მასალები განხილულია ევოლუციურ-დინამიკურ, ისტორიულ ასპექტში. განხილულია აგრეთვე საკითხები ადამიანის სულიერი ყოფიერების აზრის, მნიშვნელობისა და დანიშნულების შესახებ. ავტორი აგრეთვე ჩერდება კაცთმცოდნეობისა და მორალური სიფაქიზის პრობლემებზე.

მიხეილ ჯავახიშვილი (ნამდვილი გვარი ადამაშვილი) (20.11.1880-30.09.1937) - XX საუკუნის ერთ-ერთი უდიდესი ქართველი მწერალი, საზოგადო და პოლიტიკური მოღვაწე, ესსეისტი და პუბლიცისტი, 1921-1924 წლების ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ერთ-ერთი ლიდერი. საკუთარ შეხედულებათა გამო სტალინის რეპრესიული მანქანის მსხვერპლი გახდა.

რომანი „მისხალი ერთგულება“ მოგვითხრობს ჩაუშესკუს დიქტატურის პერიოდში სიმდიდრისკენ დაუოკებელი ლტოლვით შეპყრობილი მამაკაცის ამბავს, რომელიც საყვარელ ქალს მილიონების შოვნას ანაცვალებს. იანკუ – გაზულუქებული და ჯიბესავსე სასტიკი საქმოსანი; აკილინა, ულამაზესი ახალგაზრდა ქალი, დაუცველი, მაგრამ ამაყი და მებრძოლი, და იტალიელი ბიზნესმენი, რომელიც ნავთობისა და დოლარების მორევში ადამიანობის, სულიერების შენარჩუნებას ცდილობს. თუმცა ის გარემოებათა ტყვეა, იმასაც აღიარებს, რომ ეს მისი ცხოვრებაა, რომელიც განუსაზღვრელი შესაძლებლობების კარს უხსნის. ფული მისთვის ყველაფრის გასაღებია, ყველა დაბრკოლების გადალახვის, ცხოვრებით ტკბობის საშუალება და ამისთვის ბევრი რამის დათმობა უწევს, უპირველესად კი სიყვარულის. დიახ, ეს არის კომპრომისებით აღსავსე ცხოვრება, ბოროტებასა და ძალადობასთან შეგუება, მაგრამ მას სულში მაინც დარჩა სუსტად მოკიაფე წერტილი – მისხალი ერთგულება, რომელმაც მაშინ იხსნა, როცა არ ელოდა.

ჩუმად და გესლიანად წარმოთქმული წინადადება იუბილეზე გულის ინფარქტს და სისხლისღვრას იწვევს. რადგან ათეული წლების წინ, ომის ბოლოს ორი პატარა ძმის მეკლენბურგიდან გაქცევისას რაღაც მოხდა, რასაც რომანის გმირები ვერც ივიწყებენ და ვერც პატიობენ ერთმანეთს და შვეიცარიულ-გერმანულ ოჯახში, რომლის ამბავსაც გვიყვება რომანი, ერთ უბედურებას მეორე მოსდევს. რომანი „ვოდი“ მოგვითხრობს სხვადასხვა ეპოქებზე, მოქმედება გერმანიასა და შვეიცარიაში ვითარდება, მწერალი იყენებს სხვადასხვა რეგიონების დიალექტს და გვიყვება საინტერესო ამბებს მთელი სამყაროს შესახებ: სტამბის შესახებ მეკლენბურგში, საათების მანუფაქტურაზე შვეიცარიაში, საიდუმლო ლოჟებსა და ხელოვანების წრეებზე, ნაცისტებსა და მათ მოწინააღმდეგეებზე, ბურჟუაზიის წარმომადგენლებსა და Hell‘s Angels–ის წევრებზე, სიმხდალესა და სიმამაცეზე, ომსა და დევნაზე, საიდუმლოებზე, ტყუილებზე, სიკვდილსა და ახალ დასაწყისზე. და რომანში მუდმივად ჩნდება სათაურის პროტოტიპი ვოდი, ველური მონადირე ჩრდილოეთ გერმანული თქმულებიდან, რომელზეც დაუსჯელად ვერ იხუმრებ, რადგან მთელი ცხოვრების მანძილზე არ დაგანებებს თავს . . .

ნოდარ შუბიძე ემიგრაციიდან საქართველოში ბრუნდება, სადაც მას გაურკვეველი აწმყო და ბუნდოვანი მომავალი ელის, თუმცა დასავლეთში ქანცგამცლელ შრომას უპირატესობას მაინც თავის ქვეყანაში ცხოვრებას ანიჭებს, მიუხედავად იმისა, რომ...

ოშო მკითხველს მოუწოდებს, ახალი თვალით შეხედოს ცხოვრებას, გათავისუფლდეს სტერეოტიპული აზროვნებისგან, რომელიც ადამიანს აჯაჭვებს, ხელს უშლის, ცხოვრებისგან მიიღოს სიამოვნება. „მე არ ვარ ღმერთის წინააღმდეგი, - ამბობს ოშო. - მე მას ყველგან ვეძებდი და, აი, რა აღმოვაჩინე: ის არსად არ არის. მე ვეძებდი შიგნითაც და გარეთაც, მე ყველაფერს ვაკეთებდი, რაც შემეძლო. ღმერთი არ არის. ეს უბრალო კონსტატაციაა ფაქტის, სიბრაზის, მტრობის გარეშე. რისი გაკეთება შემიძლია, თუ ის არ არსებობს?! მე არ ვარ დამნაშავე“.

მართალია, ეს წიგნი გასულ საუკუნეშია დაწერილი, მაგრამ მეღვინეობით დაინტერესებული მკითხველი მასში მრავალ ღირებულ ცნობას შეიძენს მარნის მოწყობის შესახებ, მათ შორის, ადგილის შერჩევის, ქვევრის დამზადების, რთველისთვის მომზადების და სხვადასხვა ტიპის ღვინოების დაყენების შესახებ.

პოეტი და ჯარისკაცი, მებრძოლი და მომხიბვლელი, სირანო დე ბერჟერაკი, უიმედოდ არის შეყვარებული როქსანაზე, პარიზის ყველაზე ლამაზ ქალზე. მაგრამ არის ერთი დიდი პრობლემა – მას საოცარი ზომის ცხვირი აქვს და მიაჩნია, რომ როქსანა ვერასოდეს თანაუგრძნობს მის განცდებს. ასე რომ, როდესაც ის აღმოაჩენს, რომ სიმპათიური, მაგრამ ენაბრგვილი კრისტიანიც როქსანაზეა შეყვარებული, გულუხვი სირანო დახმარებას სთავაზობს, წერს რა ახალგაზრდა მამაკაცისთვის სიყვარულის გამომხატველ წერილებს. მიხვდება ოდესმე როქსანა, ვინ უყვარს სინამდვილეში?

როსტანის „სირანო დე ბერჟერაკი“ (1897), რომლის მოქმედება ლუი XIII-ის მეფობის დროს ვითარდება, თავისი დროის ერთ-ერთი უდიდესი თეატრალური წარმატება იყო და დღემდე ინარჩუნდებს პოპულარულობას თავისი დრამატული ძალით და, უპირველეს ყოვლისა, უპასუხო სიყვარულის რთული და რომანტიული ისტორიით.