წიგნები

კამიუს "უცხო" გამოქვეყნებიდან 50 წლის შემდეგაც ყველაზე პოპულარულ ფრანგულენოვან ნაწარმოებად რჩება. სარტრი წინამდებარე ესსეიში ამ წიგნის მისეულ წაკითხვას გვათავაზობს. ესსეი გამოქვეყნებულია 1943 წელს.

ხრანტოქსი 26 წლის შემდეგ შემთხვევით აღმოჩნდება მშობლიურ ქალაქში. მებარგულთან საუბრის გამოისობით მას მოგონებები მოეძალება, სასაფლაოს მიაშურებს და საბოლოოდ ყოფილ შეყვარებულსაც დაელაპარაკება ტელეფონით, მაგრამ ხრანტოქსი უკვე „აღარაა ცოცხლებს შორის“, რადგან მაშინ, 26 წლის წინ, ვერ შეძლო პასუხისმგებლობის აღება. პასუხისმგებლობა, გათიშულობა და, როგორც ყოველთვის, ომი, თუმცა ომი, რომელიც უშუალოდ არ ფიგურირებს ნაწარმოებში - ესაა მთავარი თემები ამ ბრწყინვალე პიესისა.

ცნობილია, რომ კარლ გუსტავ იუნგს ადამიანის აქტივობის სხვადასხვა სფეროებზე ჰქონდა ჩამოყალიბებული ფსიქოლოგის ორიგინალური შეხედულება. წინამდებარე თხზულება იუნგის მიერ შემოქმედისა და მისი ქმნილების ფსიქოლოგიურ საფუძვლებს იკვლევს. მკითხველი შემოქმედების პროცესის სიღრმეებში ავტორთან ერთად ეშვება და მრავალ საინტერესო აღმოჩენას აკეთებს.

„ტოროლა“ ჟანა დ’არკის სამსჯავროს გარშემოა აგებული, სადაც იგი საბოლოო განაჩენს ელის, რაც, ისტორიულად კოცონზე დაწვით უნდა დასრულდეს, მაგრამ ანუის ხელის ჯადოსნური მოძრაობით კოცონზე დაწვა გადადებულია და ჟანა შარლის მეფედ კურთხევას ესწრება ტრიუმფალურად. ღრმად პატრიოტული პიესა პირველად თეატრ მონპარნასში დაიდგა 1953 წლის 16 ოქტომბერს.

მკითხველთა მცირე ნაწილი თუ იცნობს ჰაინრიხ ბიოლის დრამატურგიას, კერძოდ რადიოპიესებს, რომელთა ერთ-ერთი შესანიშნავი ნიმუშია "საუბარი მიკროფონით", სადაც ავტორი მარტოობის, კომუნიკაციის სირთულის მისთვის მტკივნეულ თემას მიმართავს.

ეს ფანტასტიკური მოთხრობა, რომელშიც პროფესორი პრეობრაჟენსკი ძაღლს ადამიანის ორგანოებს გადაუნერგავს, ერთის მხრივ, ფილოსოფიური წაკითხვის საფუძველს ქმნის (ადამიანს არ ძალუძს ხელოვნურად ადამიანის შექმნა ან სიმახინჯეს ქმნის), მეორეს მხრივ კი მწვავე პოლიტიკურ სატირას წარმოადგენს, მოწოდებულს ბულგაკოვისეული ორიგინალური და უბადლო იუმორით. „ძაღლის გული“ შექმნილია 1925 წელს, თუმცა საბჭოთა ცენზურის გამოისობით 1987 წლამდე სრული სახით არ გამოქვეყნებულა.

ახალგაზრდა ლეიტენანტი ანტონ ჰოფმილერი მდიდარ ლაიოშ კეკეშფალვას ციხე-სიმაგრეშია მიწვეული, სადაც მის პარალიზებულ ქალიშვილს, ედითს, გაიცნობს. ლეიტენანტი თანაგრძნობით იმსჭვალება ედითის მიმართ, ამ უკანასკნელს კი ჰოფმილერი შეუყვარდება. შემდეგ განვითარებული მოვლენები გვიჩვენებს, თუ რა შეიძლება გამოიწვიოს წრფელმა, თუმცა უპასუხისმგებლო თანაგრძნობის განცდამ. ეს გახლვათ ცვაიგის ყველაზე სქელტანიანი ნაწარმოები, რომელიც 1936 წელს გამოქვეყნდა.

1943 წელს, მეორე მსოფლიო ომის მსვლელობისას შექმნილი პიესა „ბუზები“ ფილოსოფიურ და პოლიტიკურ თემებს ეხმიანება. ორესტეს მიერ დედის, კლიტემნესტრას, მოკვდინების ძველებრძნული მითის საფუძველზე აგებული პიესა ადამიანის პასუხისმგებლობის, თავისუფლების, დანაშაულისა და მონანიების თემებს ეხება. მასში ასევე შესაძლოა ვიშის ხელისუფლების სახეც დავინახოთ. აქედანვეა სარტრის ცნობილი ფრაზა: „ადამიანური ცხოვრება სასოწარკვეთილების მიღმა იწყება“.

წარმოსახულ სოფელ ვალვერდე დე ლუსერნას კათოლიკე მღვდელს, ყველა რომ პატივს სცემს და აღმერთებს, დონ მანუელს, უკვდავების რწმენა დაუკარგავს, მაგრამ დუმს, ვერაფერს ეუბნება ეჭვების შესახებ მრევლს, თვლის რა, რომ ამის აღიარება მათთვის აუცილებელი დასაყრდენის გამოცლა იქნებოდა. „რიმანი“, როგორც თავად უნამუნო უწოდებდა ამ ჟანრის ნაწარმოებს, 1930 წელს გამოქვეყნდა და მყისვე რომის კათოლიკური ეკლესიის „აკრძალულ წიგნთა ნუსხაში“ აღმოჩნდა.

„ესთეტიკოსის აფორიზმები“ მესამე ნაწილია კირკეგორის 1843 წელს გამოქვეყნებული ფილოსოფიური ნაშრომისა „ან-ან“ (Aut-Aut), რომელშიც ცხოვრების ესთეტიკურ და ეთიკურ წესს, ცხოვრებით ტკბობასა, რაც მხოლოდ ტრამპლინის როლს უნდა ასრულებდეს, და მოვალეობის შეგნებას შორის არჩევანს ეხება.

„კანონი“ - ესაა თავისუფლებისა და პიროვნების დამოუკიდებლობის წყურვილით გამსჭვალული სოციოლოგიური კვლევა, რომელიც ზოგჯერ კომუნიზმისკენ მეტისმეტად და უსაფუძვლოდ გადახრილი მოგეჩვენებათ, თუმცა, მიუხედავად ამისა, არაერთ საინტერესო პოლიტიკურ, უმეტესწილად ანარქისტულ შეხედულებას გვაცნობს მრავალმხრივი ქართველი მეცნიერისგან. გამოქვეყნდა 1906 წელს.

ლევ შესტოვი დანიელი ეგზისტენციალისტის ფილოსოფიას აანალიზებს, აანალიზებს მასში რელიგიური საფუძვლების ძიების მიზნით, და ჰეგელიდან იობისა და აბრაამისკენ დაძრული ფილოსოფოსის ნააზრევში წმინდა, ტრადიციულისგან განსხვავებულ, რელიგიურ საწყისებს პოულობს.

"არჩევითი ნათესაობა" გოეთე მესამე რომანია, რომელიც 1809 გამოქვეყნდა. რომანი იკვლევს ადამიანთა გრძნობებზე ქიმიური მსგავსების კანონების ზემოქმედებას და ამ თვალსაზრისით ლიტერატურაში პირველ ასეთ მცდელობას წარმოადგენს.

თუკი ვინმეს შესახებ შეიძლება ითქვას, მუცლით მეზღაპრეაო, ეს პირველ რიგში ალბათ გერმანელი ბარონი მიუნჰაუზენია, ვის ყოვლად დაუჯერებელ თავგადასავლებს მოგვითხრობს რუდოლფ ერიხ რასპე საქვეყნოდ ცნობილ წიგნში.

ფრენსის მაკომბერი მეუღლე მარგარიტთან ერთად აფრიკაში საფარიზე იმყოფება. მათ პროფესიონალი მონადირე უილსონი ეხმარება. ლომზე ნადირობისას ფრენსისი სიმხდალეს გამოიჩენს და „კურდღელივით გამოიქცევა“. სირცხვილის მოწმენდას იგი მეორე დღეს, კამეჩებზე ნადირობისას ცდილობს. მოვლენები მოულოდნელად და საინტერესოდ ვითარდება. ერთი კონკრეტული ნადირობის მეშვეობით ჰემინგუეი ღრმა ფილოსოფიურ შეხედულებას გადმოგვცემს ცხოვრებისა და მასში ბედნიერბის წვდომის შესახებ. ესაა ავტორის ერთ-ერთი საუკეთესო მოთხრობა. გამოქვეყნებულია 1936 წელს ჟურნალში „კოსმოპოლიტენ“.

წარმოდგენილ კრებულში გაიზიარებთ სარტრის თავსდატეხილ რისხვას ფრანსუა მორიაკს, დოს პასოსის განდიდებასა და მალარმეს შეფასებას - სარტრისათვის ჩვეული პრინციპულობითა და საკუთარი პოზიციის ურყევობის განცდით. სხვადასხვა წლებში დაწერილ ესსეთა კრებულს პირველად ვთავაზობთ ქართველ მკითხველს.