- კალათა
- ავტორიზაცია
-
ფილოსოფია
პიესის სამი პერსონაჟი საიდუმლო ოთახში ხვდება, ოთახი ჯოჯოხეთს წარმოადგენს. სამნი ერთმანეთს საკუთარ ცოდვებს უზიარებენ, ასე ფიქრობენ ჯოჯოხეთისთვის თავის დაღწევას, მაგრამ აღმოაჩენენ, რომ ერთმანეთზე არიან დამოკიდებულნი, ერთმანეთის ჯალათები არიან. ეს პიესაა წყარო სარტრის ცნობილი, ხშირად მცდარად ინტერპრეტირებული გამონათქვამისა: „ჯოჯოხეთი ეს სხვებია“. პიესა დაწერილია 1944 წელს, პრემიერა იმავე წელს შედგა თეატრში „ვიუ-კოლომბიერ“.
„ცივილიზებული კაცობრიობის რვა მომაკვდინებელი ცოდვა“ 1973 წელს გამოქვეყნდა, იმავე წელს, როდესაც ლორენცს ნობელის პრემია მიენიჭა. წიგნში ავტორი იკვლევს ფაქტორებს, რომლებიც, მისი შეხედულებით, კაცობრიობის დეჰუმანიზაციას უწყობს ხელს, და ფრიად არასასურველ, შეიძლება ითქვას, შემაშფოთებელ დასკვნებამდე მიდის.
XX საუკუნის ერთ-ერთი უდიდესი მწერლის ყველაზე უცნაური მოთხრობა ადამიანის მწერად გარდასახვისა, რაც აბსურდულ სამყაროში ადამიანის გაუცხოვებისა და ურთიერთობათა ნგრევა-განადგურების სადემონსტრაციოდ იქნა გამოყენებული, დღემდე არ ჰკარგავს თავის მნიშვნელობას და მრავალი დამწყები მწერლისთვის ქრესტომათიულს წარმოადგენს. დაწერილია 1915 წელს. არის არაერთხელ ეკრანიზებული და დადგმული სცენაზე.
რომანის სახელწოდება, „იდიოტი“, ნაწარმოების მთავარ მოქმედ პირზე (თავადი ლევ ნიკოლაევიჩ მიშკინი) ირონიული მინიშნებაა. მისი გულღიობა, სიკეთე და უბრალოება გარშემომყოფებს შეცდომით აფიქრებინებს, რომ ის ჭკუას და გამჭრიახობას მოისაკლისებს. დოსტოევსკი ამოცანად ისახავდა „კეთილი და ყოვლად პოზიტიური“ ადამიანის სახის შექმნას და შეცნობას იმისა, თუ რას გამოიწვევდა ასეთი უნიკალური პიროვნების განთავსება მიწიერი კონფლიქტების, სურვილების, ვნებებისა და ეგოიზმის შუაგულში. შედეგად მივიღეთ ერთ-ერთი უმშვენიერესი რომანი ლიტერატურის ისტორიაში. გამოქვეყნდა 1869 წელს.
დეჰუმანიზებული საზოგადოება, სულიერების დათრგუნვა, მანქანების ბატონობა, ეტატიზმი - ესაა ადამიანის თანამედროვე გარემო მაშინ, როდესაც ბერდიაევი ამ თხზულებას ქმნის და ასევეა დღესაც, თითქოს არაფერი შეცვლილა... ხოლო თუ ახალი სულიერების მოძებნა ვერ მოხერხდება, ავტორისავე სიტყვებით, "ადამიანი ორი მიმართულებით დაიშლება - ცხოველურობის ან მანქანურობის მიმართულებით."
რომანის სახელწოდება, „იდიოტი“, ნაწარმოების მთავარ მოქმედ პირზე (თავადი ლევ ნიკოლაევიჩ მიშკინი) ირონიული მინიშნებაა. მისი გულღიობა, სიკეთე და უბრალოება გარშემომყოფებს შეცდომით აფიქრებინებს, რომ ის ჭკუას და გამჭრიახობას მოისაკლისებს. დოსტოევსკი ამოცანად ისახავდა „კეთილი და ყოვლად პოზიტიური“ ადამიანის სახის შექმნას და შეცნობას იმისა, თუ რას გამოიწვევდა ასეთი უნიკალური პიროვნების განთავსება მიწიერი კონფლიქტების, სურვილების, ვნებებისა და ეგოიზმის შუაგულში. შედეგად მივიღეთ ერთ-ერთი უმშვენიერესი რომანი ლიტერატურის ისტორიაში. გამოქვეყნდა 1869 წელს.
ფრანც კაფკას თხზულებებმა, რომელთა მიხედვითაც მსჯელობენ ამ საკვირველი, თვითმყოფადი, უფაქიზესი ალღოს მქონე, ჭეშმარიტი მწერლის შემოქმედებაზე, წარუშლელი კვალი დატოვა, ყველა ხალხის მკითხველებზე. გარდა ცნობილი რომანებისა: „პროცესი“, „კოშკი“, „ამერიკა“, ეგრეთწოდებული შემზარავი მოთხრობების „ფერიცვალება“, „მსჯავრი“, „გამასწორებელ კოლონიაში", დაწერილი აქვს მცირე ზომის ერთგვაროვანი ნაწარმოებები - პარაბოლები, სადაც მწერლის ნიჭი და შესაძლებლობანი ახლებურად არის წარმოჩენილი. ზოგიერთი პარაბოლა ბიბლიურ იგავს, ზოგიერთ აღმოსავლურ არაკს მოგვაგონებს, ხოლო ბევრი ფორმით, ლაკონურობით, სტილისტური დახვეწილობით პოეზიას უტოლდება და ეს ამოუხსნელი ენერგიით დამუხტული პოეზია გენიოსური სულის გამობრწყინებაა, რომელიც ასე აღელვებს თანამედროვე მკითხველს, დიდი და თავისებური მწერლის ჭეშმარიტ თაყვანისმცემლებს.
დიალოგში „სიცოცხლის მსწრაფლწარმავლობისათვის“ სენეკა არ იზიარებს საყოველთაო ადამიანურ ჩივილსა და საყვედურს ბუნებისადმი სიცოცხლის ხანმოკლეობის გამო და ამის საწინააღმდეგოდ წამოაყანებს თეზას - სიცოცხლე მხოლოდ მაშინაა ხანმოკლე, როცა არ იციან დროის გამოყენება. ესაა ამ მორალურ-ფილოსოფიური ტრაქტატის დედააზრი, რომელიც სხვადასხვაგვარად მეორდება, ილუსტრირებულია მრავალი მაგალითით, განმტკიცებულია ბევრი არგუმენტით და მთელ ნაწარმოებს გასდევს.
თუ უფლებას სხვა მანიჭებს, ეს ჩემი უფლება აღარ არის, ის სხვისია. ჩემი მხოლოდ ის შეიძლება იყოს, რასაც მე მოვიპოვებ, რასაც შევწვდები, შესაბამისად, რისი ძალაც მაქვს - თითქოს პარადოქსულად აზროვნებს მაქს შტირნერი, რთულად გასაგები ფორმულირებებით. ის ვერც იქნა გაგებული სიცოცხლეში, თუმცა მისი იდეები მეოცე საუკუნის ყველაზე ავტორიტეტულ ფილოსოფიურ მიმდინარეობათა ქვაკუთხედად იქცა. ესსეი ნაწილია წიგნისა „ერთადერთი და მისი საკუთრება“.
„შესაძლებელია თუ არა სრულყოფილი ცხოვრება „მიწაზე“ ანუ მიწიერი ცხოვრების არსობრივად არასრულყოფილ პირობებში?“ - ესაა მთავარი კითხვა XIX-XX საუკუნეების რუსი რელიგიური მოაზროვნის ესსეისა. არსებითად, სიმონ ფრანკი უტოპიზმს უწოდებს ყველაფერს, რაც ამქვეყნად სრულყოფილების დამკვიდრების მცდელობას წარმოადგენს, და მას ერთადერთ, ზეციური სამყაროს სრულყოფილებას უპირისპირებს.
ქრისტიანობისა და ანტისემიტიზმის საუკუნებრივ დაპირისპირებაზე ბევრია ცნობილი და ბევრი მოსაზრებაც გამოთქმულა, მრავალი ბრალდებაა ებრაელთა მიმართ სამყაროში, მაგრამ დიდი რუსი ფილოსოფოსის აზრით ეს მრავალი, რაშიც ებრაელებს ადანაშაულებენ, სულაც არ ყოფილა მათი ბრალი. ბერდიაევი, როგორც ყოველვის, ორიგინალურად და განსხვავებულად ჭვრეტს და იაზრებს მოვლენებს.
