ფილოსოფია

სპარსულ იგავ-არაკთა კრებული, თარგმნილი საქართველოს მეფე თეიმურაზ II-ის მიერ.

სულის უკვდავება შეუძლებელია, თუკი ის საერთოდ არსებობს - ასეთია ბერტრან რასელის დამოკიდებულება ამ ოდინდელი საკითხისადმი, რასაც ის ამ მცირე ზომის შესანიშნავ ესსეიში აყალიბებს.

მაქს შტირნერის ყველაზე ცნობილი ნაწარმოები, 1845 წელს შექმნილი „ერთადერთი და მისი საკუთრება“, არის შრომა, რომელმაც შეუქცევადი სახე მისცა ევროპული აზროვნების განვითარებას. დაასწრო რა ათწლეულობით ევროპულ კულტურაში ნიჰილიზმისა და ინდივიდუალიზმის წარმოქმნას, მან უდიდესი გავლენა მოახდინა მე-19 და მე-20 საუკუნის ფილოსოფიურ აზროვნებაზე. ამ წიგნმა ევროპული ცივილიზაციის იერსახე შეცვალა.

„სიტყვები“ ჟან-პოლ სარტრის ავტობიოგრაფიული რომანია, რომელშიც ავტორი ბავშვობის მოგონებებს, წიგნებთან და ლიტერატურულ პერსონაჟებთან პირველი ნაცნობობის, მწერლად ქცევის სურვილს აღწერს. მოთხრობილია ბავშვური ილუზიებისა და ფანტაზიების შესახებ, რომლებმაც დაღი დაასვეს მწერლის ცხოვრებას. რომანი ორი ნაწილისგან შედგება - „ვკითხულობ“ და „ვწერ“. ევროპის ლიტერატურულმა წრეებმა ეს ნაწარმოები ეგზისტენციალიზმისგან სარტრის გამოჯანმრთელებად მიიჩნიეს. პირველად გამოქვეყნებულია 1963 წელს.

შტირნერისთვის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საკითხი ადამიანის განთავისუფლებაა, მის ერთ-ერთ ასპექტს კი იერარქიის დანგრევა შეადგენს. იერარქიის ერთ-ერთი ფორმა "აზრთა ბატონობა, გონების ბატონობაა!", რაც იმას ნიშნავს, რომ "მათ მიერ ვითრგუნებით, ვინც აზრებს ეყრდნობა". თანაც ეს ნებაყოფლობით ხდება. ამასთან, იერარქიის დამხობა მით უფრო მნიშვნელოვანია, რომ ცნებები გაორებულია, შინაარსს ჩამოშორებულია, რაც პრობლემას კიდევ უფრო ამწვავებს.

21-ე საუკუნის მიჯნაზე ფართოდ გავრცელდა აზრი ალბერტ აინშტაინის რელიგიურობის შესახებ. წინამდებარე ესსეი ნათლად გვიჩვენებს მის დამოკიდებულებას მეცნიერებისა და რელიგიისადმი, სადაც ამ უკანასკნელს მხოლოდ ზნეობრივი ნორმების მცველის ფუნქციას უტოვებს.

„გამოცხადებული სიკვდილის ქრონიკა“ - ეს არის ჟურნალისტიკის, რეალიზმისა და დეტექტივის ნაზავი, რომელშიც მკვლელობა აღწერილია ინვერტულად, მკვლელობა რომელიც არ უნდა მომხდარიყო, მაგრამ მაინც მოხდა, რაც, ალეგორიის სახით განხილული, თითოეული ადამიანის ბედს მოგვაგონებს. ეს ბრწყინვალე ნაწარმოები, რომელიც შეიძლება მოვნათლოთ, როგორც ეგზისტენციალიზმი ლათინოამერიკული ელფერით, მარკესისთვის ნობელის პრემიის მინიჭებამდე ერთი წლით ადრე გამოქვეყნდა (1981).

„შემეცნების ფილოსოფია და თეორია“ შესტოვის ღრმა და შეუდარებლად ორიგინალური ექსკურსია წარსულში, როგორც ყოველთვის, სხვა ფილოსოფიურ სისტემათა მიუკერძოებელი და განყენებული კვლევა-შესწავლის ფონზე, შექმნილი 1912 წელს.

„გონით საწვდომი მშვენიერებისათვის“ პლოტინის მთავარი ნაშრომის, „ენეადების“ მეხუთე წიგნის მერვე ტრაქტატია, რომელიც პლოტინის ძირითად იდეებს მშვენიერის აღქმას უსადაგებს.

ჰემინგუეის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ნაწარმოები, "მოხუცი და ზღვა", მარტივი ენითა და, იმავდროულად, დიდი ენერგიით გვიყვება მოხუცი კუბელი მეთევზის უიღბლობისა და გიგანტურ თევზთან შებრძოლების ამბავს. მოთხრობაში წინა პლანზე დამარცხებით მიღწეული ტრიუმფის თემაა წამოწეული. გამოქვეყნდა 1952 წელს.

წინამდებარე ნაშრომი პოლიტიკური ლიბერალიზმის ყველაზე დიდი გმობაა, რაც კი ოდესმე დაწერილა. შტირნერის მიხედვით პერსონალური ძალაუფლების (მეფე, არისტოკრატია) ჩანაცვლებამ არაპიროვნულით (სახელმწიფო, ხალხი, კანონი), რასაც ისტორიულად იცავდნენ და ახორციელებდნენ ლიბერალური პარტიები, მეტად აბსოლუტურ და ყოვლისმომცველ ძალაუფლებამდე მიგვიყვანა, ვიდრე წარსულში არსებულთა უმრავლესობა იყო.

"პატარა უფლისწული" (1943) სენტ-ეგზიუპერის საქვეყნოდ ცნობილი მოთხრობაა, რომელიც ყველაზე მნიშვნელოვანს, ჩვენს პლანეტაზე ცხოვრებას ეხება, რომელიც ხშირად გულცივი, მაგრამ მაინც ერთადერთი და საყვარელია.

„აღსარება“ ლევ ტოლსტოის ავტობიოგრაფიული თხზულებაა, რომელიც 1880-იანი წლების დასაწყისში იქმნებოდა. მასში მოთხრობილია ავტორის რთულ სულიერ ძიებათა შესახებ, რომელმაც ნიჰილისტურ-ეგზისტენციალური მიდრეკილებებისა და თვითმკვლელობის სურვილის გადალახვა უბრალო ხალხის რწმენისკენ მოქცევით შეძლო, რითიც, ერთის მხრივ, აშკარად და ღიად დაუპირისპირდა მართლმადიდებლობას, მეორეს მხრივ კი სხვა, ნამდვილი ქრისტიანობის დამკვიდრება სცადა. პირველად გამოქვეყნდა ჟენევაში 1884 წელს.

1951 წელს ჩატარებულ კვლევაში დიდი ფილოსოფოსი სამყაროს სოციალურ-პოლიტიკური განვითარების სამ გზას აყალიბებს. მიუხედავად არაერთმნიშვნელოვანი პროგნოზისა, მკითხველი მრავალ ანალოგიას აღმოაჩენს დღეს არსებულ სინამდვილესთან.

წინამდებარე ესსეი ადამიანის არჩევანის შესახებაა, შესახებ იმისა, თუ რა შემთხვევაში  შეუძლია და უნდა აირჩიოს ადამიანმა სისასტიკე და ტკივილი, როგორც ისტორიული პროცესის აუცილებელი თანამდევი, კეთილდღეობის, როგორც პასიურობის საპირისპიროდ, ადამიანმა, რომელიც, ავტორისავე სიტყვებით "გარყვნილია ბურჟუაზიული კეთილდღეობითა და სიმშვიდით".

"იონი" პლატონის ერთ-ერთი ყველაზე მოკლე დიალოგია, რომელშიც სოკრატესა და პროფესიონალი რაფსოდის, იონის, საუბრის მთავარ თემას პოეზიის შესრულების ხელოვნების რაობა ანუ მისი ღვთიურობა თუ ცოდნისმიერობა წარმოადგენს. სოკრატე, იყენებს რა მაგნიტის მეტაფორას, დაასკვნის, რომ პოეზია ღმერთსა და ადამიანებს შორის კომუნიკაციის საშუალებაა.