რომანი

1978 წელს ბერძნულ ენაზე გამოცემული რომანი დღემდე თანამედროვე ბერძნული ლიტერატურის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან და პოპულარულ ტექსტად ითვლება და უკვე სამი ათეული წელია, რაც ბერძნულ ბესტსელერთა შორის პირველ პოზიციებს არ თმობს. ნაწარმოები ნათარგმნია არაერთ ევროპულ და არაბულ ენაზე, მისი ქართული თარგმანი კი 2015 წელს პირველად გამოიცა - პროგრამა ლოგოსის მიერ, ქართული წიგნის ეროვნული ცენტრის და საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს მხარდაჭერით.

შუასაუკუნეების ხელნაწერებმა შემოგვინახა რამდენიმე ფრაგმენტი ვრცელი რომანიდან, რომელიც წარმოადგენს ანტიკური ლიტერატურის ერთ-ერთ ყველაზე ორიგინალურ ძეგლს. მხოლოდ ერთეულმა ლიტერატურულმა თხზულებებმა თუ გააღვიძა მეცნიერთა და მკითხველთა ისეთი ინტერესი, როგორც ამ თავისშესაქცევმა ლექსისა და პროზის ნაზავმა, რომელიც სატირიკონის სახელით არის ცნობილი. ხელნაწერებში მას ეწოდება შატურაე ანუ სატირები, ხოლო ბერძნულად იგი ჟღერს, როგორც შატყრიცონ ("სატირული თხზულება" ან "სატირული თხზულებები"). ეს ის ძეგლია, რომელიც მიუხედავად მისი ფრაგმენტულობისა, პოპულარობით ტოლს არ უდებს სხვა ლიტერატურულ შედევრებს, რომლებიც კლასიკურმა ანტიკურობამ უანდერძა თანამედროვეობას. ამას დღემდე არსებული მისი 18 ინგლისური თარგმანიც ადასტურებს, რომელთაგან პირველი 1694 წელს, ხოლო ბოლო – 2003 წელს შესრულდა.

ავტობიოგრაფიულ რომანში „ბინადრობის ნებართვა“ მოქმედება 70-იანი წლების ჟენევაში ხდება. მთავარი გმირი, 12 წლის ანდრე, სიცილიელი იმიგრანტის შვილია. შვეიცარიაში გადასახლებული იტალიელი ბავშვისთვის ინტეგრაცია ძნელი აღმოჩნდა. შეძლებს კი მარტოსული მოზარდი, გააგებინოს მშობლებს თავისი პრობლემები, მოიპოვოს მეგობრები?

„ბავშვი ნანგრევებიდან“ რომანში მოქმედება სამ სხვადასხვა ადგილას ვითარდება, მოქმედი პირები ყველგან სხვადასხვაა, თუმცა, როგორც ირკვევა, ისინი ერთმანეთთან არიან დაკავშირებული...  სიტუაცია დღითიდღე მწვავდება. ოჯახს გაქცევა უწევს და ბევრ სირთულეს აწყდება...

ადამიანის სულიერ სამყაროში ფსიქოლოგიური წვდომის ნიუანსები, მაძიებლობის ვნება და თავგადასავალი, ზღაპრული ატმოსფეროსთვის დამახასიათებელი მგრძნობელობა - ეს ყველაფერი „სალსავას“ საინტერესო შრეებია, რაც თხრობის მშვიდი და ფაქიზი ტემპორიტმითაა გადმოცემული. ყოველდღიური ქაოსით და რუტინით დაღლილი მკითხველისთვის ის ნამდვილად აღმოჩნდება უცხო კუნძული, სადაც შეძლებს მარადიულ თემებზე ჩაფიქრდეს და საკუთარი სულის სიღრმეებშიც იმოგზაუროს.

ტრილოგიის მესამე წიგნი მოგვითხრობს კარლ-არტურის ცხოვრების ამბავს შარლოტა ლიოვენშოლდთან განშორების შემდეგ, როდესაც ის ანა სვერდთან ქორწინდება, თუმცა თეა სუნდლერის დაბრუნება მრავალ ცვლილებას შეიტანს პერსონაჟთა ცხოვრებაში.

კარლ-არტურ ეკენსტედს მოეჩვენება, რომ მისი შეყვარებული შარლოტა ლიოვენშოლდი მის დანიშნულებას არ შეესაბამება და ნიშნობას ჩაშლის. კარლ-არტურისადმი სიყვარულით გოგონა საკუთარ თავს სწირავს მსხვერპლად და თავისთვის არასასურველ ქორწინებაზეც კი თანხმდება.

ტრილოგიის პირველ ნაწილში მოთხრობილია გარდაცვლილი გენერალ ლიოვენშოლდისთვის მეფე კარლ XII-ის მიერ ნაჩუქარი ბეჭდის აკლდამიდან მოპარვის ამბავი და ის ვაი-უბედურებანი, რომლებიც ბეჭდის სხვადასხვა პატრონებს დაატყდებათ თავს, სანამ ბეჭედი აკლდამაში არ დაბრუნდება.

კათოლიკურ პოზიციაზე მდგარი სიუსაკუ ენდო ოჯახისა და მის წინაშე წარმოშობილი პრობლემების ოჯახისავე გადასარჩენად მიმართულ ძალისხმევას აღწერს სიყვარულის ფონზე, რომელიც შეიძლება ოჯახის გარეთაც მყოფობდეს.

თურქეთის დუზჯეს პროვინციაში ცხოვრობს მუჰაჯირი ქართველების შთამომავალი მწერალი, ილჰან აკინი, გენეტიკური სიდარბაისლით, თავმდაბლობითა და საოცარი სითბოთი გამორჩეული კაცი, 20-მდე რომანის ავტორი. ჩვენმა გამომცემლობამ დასტამბა თარგმანი მისი რომანისა „უხმო ქვითინი“ (ქართველთა გადასახლება), რომელიც მუჰაჯირობის მძიმე წლებს ეხება. ეს არის ერთ-ერთი პირველი მხატვრული ნაწარმოები, დაწერილი ქართველი მუჰაჯირების ცხოვრების შესახებ. შესაბამისად პირველია ამ თემაზე გამოქვეყნებული ნაწარმოების ქართული თარგმანიც.

პოლ გოგენის ცხოვრებით შთაგონებული "მთვარე და ექვსპენიანი" ერთდროულად ედუარდის დროინდელი პირობითობების სატირაც არის და გენიოსის მენტალიტეტის ცოცხალი პორტრეტი. ჩარლზ სტრიკლენდი ოჯახს ტოვებს, რათა მხატვრობას მიუძღვნას სიცოცხლე საფრანგეთსა და ტაიტიზე. მისი გადაწყვეტილება შეპყრობილობამდე მიდის, რასაც სერიოზული შედეგი მოჰყვება.

მშობლების სიკვდილის შემდეგ ჩაის ტრადიციულ ცერემონიაზე დასწრებისას კიკუძი მამის ყოფილ საყვარელს, ქ-ნ ოოტას შეხვდება. კიკუძი მის ვნებას ნებდება, რასაც ტრაგიკული და მოულოდნელი შედეგი მოყვება არა მხოლოდ ორი შეყვარებულის, არამედ ქ-ნ ოოტას ქალიშვილისთვისაც, ვის მიმართაც კიკუძის მალე უღვივდება გრძნობა.

ამბის მთხრობელი, ხუან პრესიადო, დაუსახლებელ ქალაქში ჩადის, რომელიც ჩურჩულითაა გამსჭვალული და მისი მეშვეობით შეიტყობს განადგურების შესახებ, პედრო პარამოს ვნებამ რომ სუსანა სან-ხუანს არგუნა. 1955 წელს გამოქვეყნებული რომანი ესპანურენოვანი ლიტერატურის შედევრად არის მიჩნეული.

ვირჯინია ვულფის შემოქმედებამ წარუშლელი კვალი და­ტოვა ინგლისურ და მსოფლიო ლიტერატურაზე. თვით მისი სტილი იყო ახალი სიტყვა ხელოვნებაში. „მისის დელოუეი“ ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული ნაწარმო­ებია ვირჯინიას შემოქმედებაში. რომანი 1925 წელს გამოქვეყნდა და უმალ მოიპოვა აღიარება. "თაიმზმა" (Times) ეს მოდერნისტული შედევრი ას საუკეთესო ინგლისურენოვან წიგნს შორის დაასახელა.

"ბასკერვილების ძაღლი" რიგით მესამე რომანია, რომელშიც დეტექტივ შერლოკ ჰოლმსს ვხვდებით. რომანის მოქმედება ინგლისის დასავლეთში, დარტმურსა და დევონში მიმდინარეობს, და მოგვითხრობს მკვლელობის მცდელობის ამბავს, რომელიც ეშმაკეული ძაღლის ლეგენდით არის ინსპირირებული. საქმეს იძიებენ შერლოკ ჰოლმსი და მისი მეწყვილე დოქტორი უოტსონი.

მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, იაპონიის მთავრობამ შეიმუშავა სამეურნეო რეფორმები და ისინი, ვინც მიწას ფლობდნენ, კრიტიკისა და რევოლუციის მსხვერპლნი გახდნენ. მიწების ჩამორთმევის შედეგად, მრავალმა არისტოკრატიული კლასის წარმომადგენელმა დაკარგა ეკონომიკური სახსრები. დაზაი ოსამუს “ჩამავალი მზე” ასეთ ისტორიულ კონტექსტში დაიბადა. ნოველის მთავარი გმირები მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ დაცემული არისტოკრატების საცხოვრებელ პირობებსა და სულიერ ცვლილებებს წარმოაჩენენ. ნაწერის პრინციპი, დამარცხების შემდგომ ჩვეულებრივი ადამიანების ჩვეულებრივ ცხოვრებას წარმოაჩენს.