ეს წიგნი ექვსი განაზრებისგან შედგება, რომლებშიც დეკარტი თავდაპირველად ყველაფრის რწმენას უარყოფს, შემდეგ კი თანდათანობით ცდილობს მივიდეს იმის რწმენასთან, რისი რწმენას დაუეჭვებლად არის შესაძლებელი. ეს ნაშრომი ყველაზე დეტალურად განმარტავს დეკარტის მეტაფიზიკურ სისტემას, განავრცობს რა იდეებს, რომლებიც მოცემულია მეოთხე ნაწილში მისი "მსჯელობისა მეთოდის შესახებ".
ბევრისადმი აღმოჩნდებოდა ეს სტრიქონებიც და სათაურიც: „გულის ეპოსი“ ძალდაუტანებლად რომ მოიქცეოდა თავის წიაღში კონსტანტინოს კავაფისის მთელ პოეტურ ნაღვაწს. აღიარებულ ლექსებსაც და სიცოცხლეში გამოუქვეყნებელთა. არადა უამათოდ სრულყოფილი წარმოდგენა ვერ შეგვექმნებოდა ამ მომხიბლავ, მომნუსხველ, ექსპრესიით აღვსილ მხატვრულ სამყაროზე, თავისი გზაბილიკი რომ უნდა გაეჭრა პოეტს არამარტო ბერძნულ ენობრივ სივრცეში, არამედ დასავლური ლიტერატურის მდინარებაშიც.
ამ პოეტურ ტექსტებში ოსტატურადაა წარმოჩენილი ძველბერძნული პოეტური ტრადიციისა და მოდერნის სინთეზი. მრავალფეროვანი შემოქმედება გამოხატავს და ეძებს დიდი ადამიანური თავგადასავლის ყველა კუთხე-კუნჭულს. მასთან ისტორია თანამედროვეობის გამოხატვის საშუალებაა. ხოლო ლაკონიზმი, კონტრასტულობა, ქვეტექსტების სიმკვეთრე ინსტრუმენტებია, რომლითაც შემოქმედის გუმანი მკითხველს რთულ და წინააღმდეგობრივ დროში აღმოჩენილი ადამიანისადმი თანაგანცდით აღავსებს.
1949 წელს რომანი „ლამაზი ანტონიო“ მწერალმა პირველად ყოველკვირეულ გაზეთ „ილ მონდოში“ გამოაქვეყნა. ეს უკანასკნელი სატირული ჟანრის რომანია, რომლის მთავარი გმირის იმპოტენციაც არსებული რეჟიმის კრიზისსა და მარცხს განასახიერებს. რომანს ლიტერატურული კრიტიკისა და მკითხველის დიდი გამოხმაურება ხვდა და იტალიური ეროვნული ლიტერატურული ჯილდოთი - ბაგუტას პრემიითაც აღინიშნა.
წიგნში მოქმედება მე-20 საუკუნის დასაწყისში ხდება. თხრობა ეპოქის სულისკვეთებით არის გაჟღენთილი - იგრძნობა დოსტოევსკის და ნიცშეს გავლენა, დეკადენტური განწყობილება, მომავალი გლობალური კატასტროფების წინათგრძნობა... მთავარი გმირი, ექიმი გლასი წერს დღიურს და გვიზიარებს თავის აზრს ისეთ საკითხებზე, რომლებიც დღესაც აქტიურად განიხილება: აბორტი, ევთანაზია, მორალური ღირებულებების ცვალებადობა; სიუჟეტის განვითარებასთან ერთად, ეს თითქოსდა მშვიდი, თუმცა ამავდროულად ფსიქოლოგიურად დაძაბული, შინაგანი მუხტის მატარებელი რომანი სულ უფრო და უფრო გითრევს და სრულიად მოულოდნელად აღმოჩნდები სევდიანი, თუმცა ლოგიკური დასასრულის წინაშე.
1930 წელია. ერთი მოსკოვური ოჯახის მშვიდ ცხოვრებას არღვევს. განაჩენი - „სამშობლოს მოღალატე“. ყირგიზეთში გადასახლებული ხუთი წლის სტელა და დედამისი თითქოს ნორმალურ ცხოვრებას უბრუნდებიან. უბრუნდებიან ადამიანურ ყოფას, თან არაერთხელ, რადგან გარემოებები მსჯავრდებულებს გამუდმებით უცნობ და არცთუ იოლ „ხვალინდელ დღეს“ სთავაზობს. ასე გრძელდება კვირიდან კვირამდე, წლიდან წლამდე. ეს ავტორის გამოგონილი და შელამაზებული ამბავი კი არა, პატარა სტელასა და მისი ოჯახის ნამდვილი თავგადასავალია. კითხულობ და გაოცებს ადამიანის სულიერი ძალა, წიგნის წაკითხვის შემდეგ კი კაცთა მოდგმასა და მთელ სამყაროს სულ სხვა თვალით უყურებ.
სიმონე ლაპერტი რომანში „ნახტომი“ ემოციურად და იუმორით გვიყვება გერმანიის პატარა ქალაქში მცხოვრები ადამიანების ხან მხიარულ და ხან სევდიან ისტორიებს, მათი შინაგანი სამყაროსა და გრძნობების შესახებ. რომანში მოთხრობილია ისტორიები ადამიანებზე, რომლებიც ახალგაზრდა ქალ მანუსთან სხვადასხვაგვარად არიან დაკავშირებულნი, და ამ ინციდენტის შემდეგ მათ ცხოვრებაში გარკვეული ცვლილებები ხდება.
სიუჟეტი პარალელურ სამყაროებში ვითარდება. ენდიჰგრას მაცხოვრებელი სებასტიან ვინგსი, მოულოდნელი აღმოჩენის რეალურობის შემოწმების მიზნით პლანეტის დატოვებას გადაწყვეტს. მისი ხანმოკლე მოგზაურობა სივრცეში, ახალი აღმოჩენების საწინდარი გახდება. შემხვედრი ადამიანების თუ არსებების მრავალფეროვანი ბუნება მის შეხედულებებს სამუდამოდ ცვლის. გვანდალერიუმში დაბრუნების შემთხვევაში, მთავარ გმირს მმართველის წინაშე წარდგომა და ერთ დროს მიღებული გადაწყვეტილების გამო პასუხისგება მოუწევს, რაც მის მომავალს მნიშვნელოვნად განსაზღვრავს.
"ამ უფაქიზესი წიგნის ავტორი, ოლიკო ცისკარიშვილი, ჩემი, თითქმის ბავშვობის მეგობარია და პირველი შეხვედრიდანვე მახსოვს... იცით, როგორი იყო?!. რაღაცნაირი... საინტერესო... ხშირად მიფიქრია, რა იყო მაინც ის, რითიც ასე მკვეთრად გამოირჩეოდა სხვებისგან... ეს „საიდუმლო“ მაშინ ამოვხსენი, როცა ჩვენმა ლექტორმა, პირველი თავისუფალი ესეს დაწერა და ჯგუფში, ხმამაღლა წაკითხვა დაგვავალა ... მას შემდეგ ბევრი წელი გავიდა... და ახლა, როცა ოლიკო ცისკარიშვილის ფიქრებს, ტკივილებს, იმედებს, ყოველდღიურ განცდებსა თუ წვიმიან და თოვლიან დღეებს, უფაქიზეს ლექსებადქცეულს ვხედავ, დაბეჯითებით შემიძლია ვთქვა, ეს წიგნი, მკითხველისთვის ისეთივე ახლობელი, დამამშვიდებელი და საყვარელი გახდება, როგორც წლების წინათ, მეგობრისაგან კარში დატოვებული პატარა ბარათი... რომელიც მხოლოდ შენ მოგწერეს..." – ია მაჭავარიანი.
სიუჟეტი ახლო მომავალში ვითარდება, რომელშიც მთავარი გმირი - ჰრაბი სხვადასხვა პროფესიის ადამიანებს ხვდება. გამოგონილი პერსონაჟებისა და ქალაქების აღწერის, აგრეთვე, ირონიით გაჯერებული დიალოგების მიღმა მისი მასპინძლების ნამდვილი სახე და ამა თუ იმ საკითხთან მიმართებით მათი დამოკიდებულება მარტივად მჟღავნდება. მიუხედავად პერსონაჟთა მრავალფეროვნებისა, კვანძი თანდათან იხსნება, საბოლოოდ კი ნათელი ხდება თუ რა კავშირი აქვს თითოეულ მათგანს ერთმანეთთან.
მურმან ჭანიშვილი ცენტრალური კომიტეტის გამომცემლობაში მოღვაწეობდა 35 წლის განმავლობაში და არის მრავალი მონუმენტური ტილოს ავტორი. იფინებოდა კავშირის მასშტაბით, ასევე ევროპისა და ამერიკის ტერიტორიაზე. მისი რუსულენოვანი პოეზია ქვეყნდება იმის ნიშნად, რომ ხელოვანს ემორჩილება როგორც ფუნჯი, ასევე კალამი!
მიხეილ ჯავახიშვილის პროზის შედევრი, "ოქროს კბილი", თომა შადიშვილის გულში სრულიად შემთხვევით აღძრული გრძნობისა და ამ გრძნობის ობიექტის ძიების უიღბლობას აღწერს, თუმცა ნაწარმოები სცდება ორი ადამიანის განუხროციელებელი სიყვარულის ბანალურ გადმოცემას და უფრო ღრმა, ფილოსოფიურ, ადამიანის მყოფობის ტრაგიკულ ხვედრზე ჩაგვაფიქრებს.