ესსეისტიკა

21-ე საუკუნის მიჯნაზე ფართოდ გავრცელდა აზრი ალბერტ აინშტაინის რელიგიურობის შესახებ. წინამდებარე ესსეი ნათლად გვიჩვენებს მის დამოკიდებულებას მეცნიერებისა და რელიგიისადმი, სადაც ამ უკანასკნელს მხოლოდ ზნეობრივი ნორმების მცველის ფუნქციას უტოვებს.

წინამდებარე ნაშრომში ქართული ფსიქოლოგიის პატრიარქი აღქმის ურთულესი ასპექტების წახნაგებს იკვლევს, როგორც ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად, ასევე მათ ურთიერთქმედებაში; მიმოიხილავს მათ ზემოქმედებას ადამიანის ფსიქიკაზე.

ქართველი კლასიკოსის ჩვეულებისამებრ არაერთმნიშვნელოვანი მოსაზრება-შეხედულებებია გადმოცემული გრიგოლ რობაქიძის ისეთ ესსეიებში, როგორიცაა "დავით აღმაშენებელი", "თამარ", "ლენინი" და სხვა.

„შემეცნების ფილოსოფია და თეორია“ შესტოვის ღრმა და შეუდარებლად ორიგინალური ექსკურსია წარსულში, როგორც ყოველთვის, სხვა ფილოსოფიურ სისტემათა მიუკერძოებელი და განყენებული კვლევა-შესწავლის ფონზე, შექმნილი 1912 წელს.

ქცევისა და მის თანამდევ ფსიქოლოგიურ ატრიბუტთა განხილვა-დახასიათებას ეძღვნება დიმიტრი უზნაძის კიდევ ერთი საინტერესო ნაშრომი - "ქცევის ფსიქოლოგია".

ემოციის როლი ადამიანის ქმედების ფორმირებაში დიდია, თუმცა სრულად ჯერ კიდევ არ არის შესწავლილი მასზე სხვადასხვა ფაქტორთა, როგორიც არის გრძნობა, განწყობა და ა.შ., გავლენის ეფექტი. წინამდებარე ნაშრომს დიმიტრი უზნაძე სწორედ ამ საკითხის დეტალურ განხილვას უთმობს.

წინამდებარე კვლევა ეხება აღმოსავლეთის ხალხთა, პირველ რიგში კი ქართველთა და სომეხთა, ისტორიაში არსებულ ხარვეზებსა და შესწავლის მეთოდოლოგიას.

ვარგას ლოსა ლიბერალია, მტკიცე რწმენის ლიბერალი. წინამდებარე ესსეიში იგი ლიბერალიზმის წინაშე არსებული საფრთხეებისა და გამოწვევების შესახებ საუბრობს - საუბრობს ობიექტურად, მიუკერძოებლად, და ბრძნულად!

1951 წელს ჩატარებულ კვლევაში დიდი ფილოსოფოსი სამყაროს სოციალურ-პოლიტიკური განვითარების სამ გზას აყალიბებს. მიუხედავად არაერთმნიშვნელოვანი პროგნოზისა, მკითხველი მრავალ ანალოგიას აღმოაჩენს დღეს არსებულ სინამდვილესთან.

წინამდებარე ესსეი ადამიანის არჩევანის შესახებაა, შესახებ იმისა, თუ რა შემთხვევაში  შეუძლია და უნდა აირჩიოს ადამიანმა სისასტიკე და ტკივილი, როგორც ისტორიული პროცესის აუცილებელი თანამდევი, კეთილდღეობის, როგორც პასიურობის საპირისპიროდ, ადამიანმა, რომელიც, ავტორისავე სიტყვებით "გარყვნილია ბურჟუაზიული კეთილდღეობითა და სიმშვიდით".

ცოდვით დაცემის პრობლემის ახსნა ერთის მხრივ, ჰეგელის "სულის ფილოსოფიისა" და, მეორეს მხრივ, კირკეგორისა და დოსტოევსკის რელიგიური ეგზისტენციალიზმის, ცოდნისა და გაცხადების შედარებით ბრწყინვალე ესსეიში, რომელიც ავტორის მიერ ლექციის სახით იქნა წაკითხული 1935 წელს.

ბერტრან რასელის ყველაზე ცნობილი, ყველაზე პესიმისტური, ყველაზე პოეტური და, იმავდროულად, სიცოცხლის მამკვიდრებელი ესსეი, რომელიც ობიექტური აზრის არარსებობის პირობებში ჭეშმარიტებისა და სრულყოფილებისკენ სწრაფვის მოწოდებას წარმოადგენს.

არის თუ არა ომი ბოროტება? შედეგია ის თუ მიზეზი? როგორ უნდა მივუდგეთ მას ფილოსოფიურად? რა პასუხი გავცეთ? ამ უაღრესად რთულ კითხვებზე პასუხის გაცემას ცდილობს დიდი რუსი ფილოსოფოსი მხოლოდ მისთვის დამახასიათებელი გამჭრიახობით ესსეიში "ომის ბუნების შესახებ".

ნიკოლაი ბერდიაევი დემოკრატიის უპირობო ავტორიტეტს არასოდეს ცნობდა, ამხელდა მის სიღრმეში დაფარულ საფრთხეებს და ადამიანის სულიერ სამყაროსთან მის მორიგებას ცდილობდა. წინამდებარე შესანიშნავი ესსეი სწორედ ამის შესახებ გახლავთ.

რა საზღვრებამდე უნდა ეხმარებოდეს ფსიქოლოგია აღზრდის საქმეს? როდის იწყებს იგი პედაგოგიკაში უხეშ ჩარევას? აუცილებელია თუ არა საერთოდ ასეთი დახმარება? რა სარგებელი ან ზიანი შეიძლება მოიტანოს ხსენებულმა კავშირმა? პასუხები ამ კითხვებზე დიმიტრი უზნაძის ესსეიში "ფსიქოლოგია და პედაგოგიკა".

"ქრისტიანობა არაა დამნაშავე იმაში, რომ ადამიანებმა ამ სოფლად მისი ტრიუმფით გამოწვეულ სიხარულს ვერ გაუძლეს და ეს ზეიმი ქრისტიანობის სახის დამახინჯებად აქციეს" - ეს გახლავთ მთავარი აზრი ამ ესსეისა, რომლითაც დიდი რელიგიური ფილოსოფოსი ცდილობს ქრისტიანობა იხსნას, თუნდაც ქრისტიანთა ისტორიული უმსგავსობის მხილების გზით.