ფილოსოფია

წინამდებარე კრებულში ოქტომბრის რევოლუციის ერთ-ერთი სულისჩამდგმელი ცდილობს მეცნიერულად ჩამოაყალიბოს ლიტერატურის და ზოგადად ხელოვნების როლი, დანიშნულება და ფუნქცია პროლეტარიატის დიქტატურის პირობებში.

"ნეტარი სიცოცხლისათვის" არის სენეკა უმცროსის ტრაქტატი, შექმნილი დაახლოებით ჩვ.წ. 58 წელს და ის მიძღვნილია მისი უფროსი ძმის, გალიონისადმი. ნაშრომში გადმოცემულია სენეკას ზნეობრივი შეხედულებები. მისი აზრით, ნეტარებისკენ სწრაფვა ნიშნავს გონივრულობისკენ სწრაფვას, სადაც გონიერება გაგებულია არა მხოლოდ როგორც ლოგიკის გამოყენება, არამედ ბუნების პროცესთა ცოდნაც.

1714 წელს შექმნილი "მონადოლოგია" ლაიბნიცის ფილოსოფიის ქვაკუთხედს წარმოადგენს. 90 პარაგრაფში გერმანელი მოაზროვნე ზოგადი კონტურებით ხაზავს თავისი ფილოსოფიური სისტემის ძირითად დებულებებს და მათ არგუმენტირებას ახდენს. ეს უკიდურესად შეკუმშული ტექსტი ფილოსოფიის ერთ-ერთ შედევრად მიიჩნევა.

"შიში და თრთოლვა" 1843 წელს გამოქვეყნდა იოჰანეს დე სილენციოს ფსევდონიმით. ამ ფილოსოფიურ თხზულებაში გადმოცემულია ავტორის პირადი შეხედულება რელიგიაზე, რისთვისაც კირკეგორი იყენებს ამბავს "დაბადებიდან", რომელშიც აბრაამი მსხვერპლად სწირავს თავის ძეს, ისააკს, რასაც ღმერთის ბრძანებით აკეთებს.

"ფოიერბახი. მატერიალისტური და იდეალისტური შეხედულებების დაპირისპირებულობა" არის პირველი თავი "გერმანული იდეოლოგიისა", რომელშიც მარქსმა და ენგელსმა პირველად დაამუშავეს თავიანთი ახალი მსოფლმხედველობა - ისტორიის მატერიალისტური გაგება, როგორც მეცნიერული კომუნიზმის თეორიის ფილოსოფიური საფუძველი.

პოლ ლაფარგი ამ მცირე თხზულებაში ცდილობს თვალი გაადევნოს ადამიანთა საზოგადოების განვითარებას პირველყოფილი მდგომარეობიდან ახალი ცხოვრების, "კომუნიზმის" დამყარებამდე, რაც ჯერ არ მომხდარა, მაგრამ "აუცილებლად მოხდება" და რასაც ის მარქსისტული პოზიციიდან აკეთებს.

სოლომონ დოდაშვილის "ლოგიკა" არის ქართველი მოაზროვნის მიერ ჩაფიქრებული ფილოსოფიის სრული კურსის პირველი ნაწილი, რაც ლოგიკის მეცნიერების სახელმძღვანელოს წარმოადგენს, რომელშიც მასალა სისტემურადაა განლაგებული და მოცემულია ცნებათა განმარტებები. გამოქვეყნდა 1827 წელს.

"ბერგსონი" - არის დიმიტრი უზნაძის კრიტიკული მონოგრაფია ფრანგი ფილოსოფისის შესახებ, რომელიც 1920 წელსაა დაწერილი და ბერგსონის შემოქმედებას ქართველი მეცნიერისათვის ჩვეული სკრუპულოზურობით განიხილავს ამ პერიოდამდე.

"კომუნისტური პარტიის მანიფესტი" - ესაა 1848 წლის პოლიტიკური მანიფესტი კარლ მარქსისა და ფრიდრიხ ენგელსის ავტორობით, რომელშიც კომუნისტთა ლიგის პროგრამაა ჩამოყალიბებული. პირველად "მანიფესტი" გამოქვეყნდა გერმანულ ენაზე, 1848 წლის რევოლუციების დასაწყისში, და მას შემდეგ ის ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან პოლიტიკურ ტექსტად ითვლება მსოფლიოში.

"პრაქტიკული გონების კრიტიკა" - მეორეა კანტის ცნობილი სამი "კრიტიკიდან", ეს არის მორალის სამი ძირითადი თეორიის ერთ-ერთი ნაწილი და ფუძემდებლური ტექსტი მორალის ფილოსოფიის ისტორიაში. ნაშრომი პირველად გამოქვეყნდა "ზნეობის მეტაფიზიკის დაფუძნებიდან" სამი წლის შემდეგ (1788) და მასში კანტის მორალური თეორიის ძირითადი თემებია განვითარებული, გადმოცემულია ნების თავისუფლების ერთობ ორიგინალური იდეა და განვითარებულია მისი პრაქტიკული მეტაფიზიკა.

"ტენტაჟილის სიკვდილი" მეტერლინკის მიერ 1894 წელს მარიონეტებისთვის დაწერილი უკანასკნელი პიესაა, რომელშიც ბედისწერისადმი ადამიანის წინააღმდეგობის უნაყოფობის თემაა განვითარებული. პირველად დაიდგა მოსკოვის სამხატვრო თეატრში 1905 წელს.

ესსეიში „ჭეშმარიტების პრობლემა და შემეცნების სტრუქტურა“ ავტორი თავისი მოძღვრის, შალვა ნუცუბიძის მიერ ნაშრომში Wahrheit und Erkenntnisstruktur განვითარებულ ალეთოლოგიური რეალიზმის მიდგომას იკვლევს ჭეშმარიტებისა და შემცნების ჭრილში.

"ებრაელთა საკითხი" არის კარლ მარქსის 1843 წლის ნაშრომი, რომელშიც ის ბრუნო ბაუერის მიერ პრუსიაში ებრაელთა ემანსიპაციის შესაძლებლობების კრიტიკის საფუძველზე ლიბერალურ უფლებათა საკუთარ ანალიზს გვთავაზობს.

ითვლება რა მსოფლიო ფილოსოფიის ერთ-ერთ ყველაზე ღრმა, გავლენიან და მნიშვნელოვან ნაწარმოებად, "ზნეობის მეტაფიზიკის დაფუძნება" საფუძველია კანტის მთელი შემოქმედებისა. მასში ფილოსოფოსი წარმოადგენს ძირითად კონცეფციას, რომელიც ცენტრალურია მისი მორალური ფილოსოფიისა და, პრაქტიკულად, მთელი თანამედროვე ეთიკური აზროვნებისთვის - ესაა კატეგორიული იმპერატივი, მორალის უზენაესი პრინციპი, რომლის თანახმად უნდა ხდებოდეს ყველა გადაწყვეტილების მიღება.

ეს წიგნი, ისევე, როგორც "რატომ არ ვარ ქრისტიანი", რასელის ათეიზმის ყველაზე ცხადი და ცნობილი ნიმუშია. იგი გამოყენებულ იქნა 1940 წლის სასამართლო საქმის მტკიცებულებად, როდესაც რასელი კოლეჯის დონეზე ფილოსოფიის სწავლებისთვის შეუფერებლად მიიჩნიეს. ამ წიგნში გადმოცემული იდეები მაშინაც წინააღმდეგობრივი და საკამათო იყო და დღესაც ასეა, რელიგიისთვის კი ისინი სულაც მკრეხელურია. ეს შესანიშნავი ნაშრომი შეიძლება განხილულ იქნას, როგორც რასელის ფილოსოფიის საუკეთესო შესავალი.

"ჩემი თვითტკბობა" არის ნაკვეთი მაქს შტირნერის მთავარი ნაშრომისა "ერთადერთი და მისი საკუთრება", რომელშიც ავტორი აზრის, იდეების სფეროს, ისევე, როგორც რელიგიას ესხმის თავს და აქაც ერთადერთის, უნიკალურის იდეის დამკვიდრებას ცდილობს.