ფილოსოფია

"ფოიერბახი. მატერიალისტური და იდეალისტური შეხედულებების დაპირისპირებულობა" არის პირველი თავი "გერმანული იდეოლოგიისა", რომელშიც მარქსმა და ენგელსმა პირველად დაამუშავეს თავიანთი ახალი მსოფლმხედველობა - ისტორიის მატერიალისტური გაგება, როგორც მეცნიერული კომუნიზმის თეორიის ფილოსოფიური საფუძველი.

პოლ ლაფარგი ამ მცირე თხზულებაში ცდილობს თვალი გაადევნოს ადამიანთა საზოგადოების განვითარებას პირველყოფილი მდგომარეობიდან ახალი ცხოვრების, "კომუნიზმის" დამყარებამდე, რაც ჯერ არ მომხდარა, მაგრამ "აუცილებლად მოხდება" და რასაც ის მარქსისტული პოზიციიდან აკეთებს.

სოლომონ დოდაშვილის "ლოგიკა" არის ქართველი მოაზროვნის მიერ ჩაფიქრებული ფილოსოფიის სრული კურსის პირველი ნაწილი, რაც ლოგიკის მეცნიერების სახელმძღვანელოს წარმოადგენს, რომელშიც მასალა სისტემურადაა განლაგებული და მოცემულია ცნებათა განმარტებები. გამოქვეყნდა 1827 წელს.

"ბერგსონი" - არის დიმიტრი უზნაძის კრიტიკული მონოგრაფია ფრანგი ფილოსოფისის შესახებ, რომელიც 1920 წელსაა დაწერილი და ბერგსონის შემოქმედებას ქართველი მეცნიერისათვის ჩვეული სკრუპულოზურობით განიხილავს ამ პერიოდამდე.

"კომუნისტური პარტიის მანიფესტი" - ესაა 1848 წლის პოლიტიკური მანიფესტი კარლ მარქსისა და ფრიდრიხ ენგელსის ავტორობით, რომელშიც კომუნისტთა ლიგის პროგრამაა ჩამოყალიბებული. პირველად "მანიფესტი" გამოქვეყნდა გერმანულ ენაზე, 1848 წლის რევოლუციების დასაწყისში, და მას შემდეგ ის ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან პოლიტიკურ ტექსტად ითვლება მსოფლიოში.

"პრაქტიკული გონების კრიტიკა" - მეორეა კანტის ცნობილი სამი "კრიტიკიდან", ეს არის მორალის სამი ძირითადი თეორიის ერთ-ერთი ნაწილი და ფუძემდებლური ტექსტი მორალის ფილოსოფიის ისტორიაში. ნაშრომი პირველად გამოქვეყნდა "ზნეობის მეტაფიზიკის დაფუძნებიდან" სამი წლის შემდეგ (1788) და მასში კანტის მორალური თეორიის ძირითადი თემებია განვითარებული, გადმოცემულია ნების თავისუფლების ერთობ ორიგინალური იდეა და განვითარებულია მისი პრაქტიკული მეტაფიზიკა.

"ტენტაჟილის სიკვდილი" მეტერლინკის მიერ 1894 წელს მარიონეტებისთვის დაწერილი უკანასკნელი პიესაა, რომელშიც ბედისწერისადმი ადამიანის წინააღმდეგობის უნაყოფობის თემაა განვითარებული. პირველად დაიდგა მოსკოვის სამხატვრო თეატრში 1905 წელს.

ესსეიში „ჭეშმარიტების პრობლემა და შემეცნების სტრუქტურა“ ავტორი თავისი მოძღვრის, შალვა ნუცუბიძის მიერ ნაშრომში Wahrheit und Erkenntnisstruktur განვითარებულ ალეთოლოგიური რეალიზმის მიდგომას იკვლევს ჭეშმარიტებისა და შემცნების ჭრილში.

"ებრაელთა საკითხი" არის კარლ მარქსის 1843 წლის ნაშრომი, რომელშიც ის ბრუნო ბაუერის მიერ პრუსიაში ებრაელთა ემანსიპაციის შესაძლებლობების კრიტიკის საფუძველზე ლიბერალურ უფლებათა საკუთარ ანალიზს გვთავაზობს.

ითვლება რა მსოფლიო ფილოსოფიის ერთ-ერთ ყველაზე ღრმა, გავლენიან და მნიშვნელოვან ნაწარმოებად, "ზნეობის მეტაფიზიკის დაფუძნება" საფუძველია კანტის მთელი შემოქმედებისა. მასში ფილოსოფოსი წარმოადგენს ძირითად კონცეფციას, რომელიც ცენტრალურია მისი მორალური ფილოსოფიისა და, პრაქტიკულად, მთელი თანამედროვე ეთიკური აზროვნებისთვის - ესაა კატეგორიული იმპერატივი, მორალის უზენაესი პრინციპი, რომლის თანახმად უნდა ხდებოდეს ყველა გადაწყვეტილების მიღება.

ეს წიგნი, ისევე, როგორც "რატომ არ ვარ ქრისტიანი", რასელის ათეიზმის ყველაზე ცხადი და ცნობილი ნიმუშია. იგი გამოყენებულ იქნა 1940 წლის სასამართლო საქმის მტკიცებულებად, როდესაც რასელი კოლეჯის დონეზე ფილოსოფიის სწავლებისთვის შეუფერებლად მიიჩნიეს. ამ წიგნში გადმოცემული იდეები მაშინაც წინააღმდეგობრივი და საკამათო იყო და დღესაც ასეა, რელიგიისთვის კი ისინი სულაც მკრეხელურია. ეს შესანიშნავი ნაშრომი შეიძლება განხილულ იქნას, როგორც რასელის ფილოსოფიის საუკეთესო შესავალი.

"ჩემი თვითტკბობა" არის ნაკვეთი მაქს შტირნერის მთავარი ნაშრომისა "ერთადერთი და მისი საკუთრება", რომელშიც ავტორი აზრის, იდეების სფეროს, ისევე, როგორც რელიგიას ესხმის თავს და აქაც ერთადერთის, უნიკალურის იდეის დამკვიდრებას ცდილობს.

საფრანგეთში 1937 წელს გამოქვეყნებული ეს უმნიშვნელოვანესი ესსეი შემობრუნების მომენტად ითვლება სარტრის ფილოსოფიაში. მის შექმნამდე სარტრი მჭიდროდ იყო დაკავშირებული ფენომენოლოგიას, კერძოდ ჰუსერლსა და ჰაიდეგერს. წინამდებარე ნაშრომით სარტრმა შეუტია ტრანსცენდენტული ეგოს ჰუსერლისეულ გაგებას, ხოლო ჰუსერლთან განხეთქილებამ, თავის მხრივ, ხელი შეუწყო სარტრის გადასვლას ფენომენოლოგიიდან ეგზისტენციალურ დოქტრინებზე.

"რამოს ძმისწული" გახლავთ დიალოგი მთხრობელსა და ჟან-ფრანსუა რამოს შორის, რომელიც ცნობილი კომპოზიტორის ძმისწულია. დიდრო იყენებს პერსონაჟებს, რათა იმსჯელოს იტალიურ/ფრანგული საოპერო ორთაბრძოლის, ბავშვთა განათლების, გენიოსის ბუნებისა და  ფულის შესახებ. ხშირად უმიზნო საუბარი მასხრად იგდებს იმ დროის ცნობილ მოღვაწეებს, მათ შორის განმანათლებლებს, როგორებიც არიან მონტესკიე, რუსო და ვოლტერი.

ფრიდრიხ ნიცშეს ცნობილ ნაშრომში "სიკეთესა და ბოროტებას მიღმა" განვითარებულია იდეები მისი წინამორბედი წიგნისა "ესე იტყოდა ზარატუსტრა, და კიდევ უფრო დიდი გამოწვევაა სტანდარტებისათვის, რომლებსაც მორალთან დაკავშირებით იცავდნენ ფილოსოფოსები. წიგნი პირველად 1886 წელს გამოქვეყნდა.

"პარმენიდე", უპირველეს ყოვლისა, არის კრიტიკა, მიმართული თვით პლატონის ფორმათა თეორიის წინააღდეგ. მაგრამ დიალოგის მეორე და მეტად მნიშვნელოვანი ნაწილი, რომელიც ერთგვარად ბუნდოვანი და რთულად გასაგებია, პირველ ნაწილში დასმული პრობლემების გადაწყვეტას გვთავაზობს.