წიგნები

რომანის სახელწოდება, „იდიოტი“, ნაწარმოების მთავარ მოქმედ პირზე (თავადი ლევ ნიკოლაევიჩ მიშკინი) ირონიული მინიშნებაა. მისი გულღიობა, სიკეთე და უბრალოება გარშემომყოფებს შეცდომით აფიქრებინებს, რომ ის ჭკუას და გამჭრიახობას მოისაკლისებს. დოსტოევსკი ამოცანად ისახავდა „კეთილი და ყოვლად პოზიტიური“ ადამიანის სახის შექმნას და შეცნობას იმისა, თუ რას გამოიწვევდა ასეთი უნიკალური პიროვნების განთავსება მიწიერი კონფლიქტების, სურვილების, ვნებებისა და ეგოიზმის შუაგულში. შედეგად მივიღეთ ერთ-ერთი უმშვენიერესი რომანი ლიტერატურის ისტორიაში. გამოქვეყნდა 1869 წელს.

რომანი "ეშმაკნი" 1869 წელს რუსეთში მომხდარი საზარელი მკვლელობით არის შთაგონებული. ეს სოციალური და პოლიტიკური სატირა, ისევე, როგორც ფსიქოლოგიური დრამა, გმობს მატერიალისტურ იდეოლოგიას და წინასწარმეტყველურად გვიჩვენებს რუსეთში მცირე ხნის შემდეგ მომხდარ მოვლენებს (წიგნი მეორე).

სახელოვანი მწერალი ვენაში ბრუნდება შვებულებიდან და უცნობი ქალის წერილს იღებს, ვინც, როგორც აღმოჩნდება, მის მეზობლად ცხოვრობდა სიყრმის ასაკში და უზომოდ იყო მასში შეყვარებული მთელი ცხოვრების განმავლობისას, თუმცა არაერთი შეხვედრისას მწერალი ქალს ვერც ერთხელ ვერ ცნობს. მოთხრობა ამ ქალის ტრაგიკულ ისტორიას მოგვითხრობს ცვაიგისთვის დამახასიათებელი გზნებითა და აკურატული ფსიქოლოგიური დეტალებით.

ეს გამორჩეული მოთხრობაა დოსტოევსკის შემოქმედებაში, რომელშიც ნათლად ჩანს იგავზე ორიენტაცია. მთავარი მოტივები ემელიას სახეს უკავშირდება - აბსოლუტური თავშეუფარებლობა და სამყაროში მოწყობის შეუძლებლობა, გულუბრყვილობა და ბავშვური გულღიობა, ასევე ჩადენილი დანაშაულის მონანიება.

ამ თხზულებაში, რომელიც 1936 წელს გამოქვეყნდა, ანდრე ჟიდი გვიჩვენებს 1930-იანი წლების საბჭოთა კავშირის კატასტროფულ სოციალურ და პოლიტიკურ მდგომარეობას ყალბი იდეოლოგიისა და მისი ბრმა მიმდევრების ცხოვრების ფონზე. წიგნი შედგება საკუთრივ "დაბრუნებისა" და დაბრუნების "შესწორებებისგან", რაც მოგვიანებით, 1937 წელს გამოქვეყნდა.

ფრანც კაფკას თხზულებებმა, რომელთა მიხედვითაც მსჯელობენ ამ საკვირველი, თვითმყოფადი, უფაქიზესი ალღოს მქონე, ჭეშმარიტი მწერლის შემოქმედებაზე, წარუშლელი კვალი დატოვა, ყველა ხალხის მკითხველებზე. გარდა ცნობილი რომანებისა: „პროცესი“, „კოშკი“, „ამერიკა“, ეგრეთწოდებული შემზარავი მოთხრობების „ფერიცვალება“, „მსჯავრი“, „გამასწორებელ კოლონიაში", დაწერილი აქვს მცირე ზომის ერთგვაროვანი ნაწარმოებები - პარაბოლები, სადაც მწერლის ნიჭი და შესაძლებლობანი ახლებურად არის წარმოჩენილი. ზოგიერთი პარაბოლა ბიბლიურ იგავს, ზოგიერთ აღმოსავლურ არაკს მოგვაგონებს, ხოლო ბევრი ფორმით, ლაკონურობით, სტილისტური დახვეწილობით პოეზიას უტოლდება და ეს ამოუხსნელი ენერგიით დამუხტული პოეზია გენიოსური სულის გამობრწყინებაა, რომელიც ასე აღელვებს თანამედროვე მკითხველს, დიდი და თავისებური მწერლის ჭეშმარიტ თაყვანისმცემლებს.

რობერტ მუზილი ამ ესსეიში ლიტერატორისა და ლიტერატურის მისეულ გაგებას გვთავაზობს, რაც შესაძლოა ჩვეულებრივი მკითხველისთვის რთულად აღსაქმელი იყოს, მაგრამ მნიშვნელოვანია, როგორც ორიგინალური შეხედულება ლიტერატურის როლზე თანამედროვეობაში.

რომანი "ეშმაკნი" 1869 წელს რუსეთში მომხდარი საზარელი მკვლელობით არის შთაგონებული. ეს სოციალური და პოლიტიკური სატირა, ისევე, როგორც ფსიქოლოგიური დრამა, გმობს მატერიალისტურ იდეოლოგიას და წინასწარმეტყველურად გვიჩვენებს რუსეთში მცირე ხნის შემდეგ მომხდარ მოვლენებს.

შეინ რაიანი ნაშუას უბრუნდება და, მასთან ერთად, იმ მოგონებებს, რომლებმაც საზღვაო არმიაში გაწევრიანებისკენ უბიძგა. დიდხნიანი სასამართლო ბრძოლის შემდეგ, რომელიც მას, ბიძამისსა და ბიცოლამისს შორის მიმდინარეობდა, შეინმა თავისი საოჯახო სახლი დაიბრუნა, სადაც მისი მშობლები გაუჩინარდნენ ოცი წლის წინ. ეს სახლი, საშინელი სასახლე, რომელიც მოჩვენებებითა და საიდუმლოებებითაა სავსე, უფრო ცოცხალია, ვიდრე მისი მაცხოვრებლები. როდესაც შეინის ბიძა და ბიცოლა ჩამოდიან და შემდეგ უჩინარდებიან, შეინის ცხოვრება უარესობისკენ იცვლება. გამომძიებელ მერი ლაფონტეინს ეჭვი შეინზე აქვს. დროსთან ჭიდილში, სასოწარკვეთილებაში ჩავარდნილი რაიანი ცდილობს, მშობლების კვალს მიაგნოს. მაგრამ სახლის კედლებსა და იატაკში რაღაც საშინელი დაძრწის. რაღაც ავბედითი, რომლის სახეც შეინს იმ დღიდან არ შორდება, როდესაც პირველად ნახა იგი სახლის უკანა ეზოში მდებარე ტბაში. და მას შეინის დაბრუნება არ უხარია. ნამდვილად არ უხარია.

დიალოგში „სიცოცხლის მსწრაფლწარმავლობისათვის“ სენეკა არ იზიარებს საყოველთაო ადამიანურ ჩივილსა და საყვედურს ბუნებისადმი სიცოცხლის ხანმოკლეობის გამო და ამის საწინააღმდეგოდ წამოაყანებს თეზას - სიცოცხლე მხოლოდ მაშინაა ხანმოკლე, როცა არ იციან დროის გამოყენება. ესაა ამ მორალურ-ფილოსოფიური ტრაქტატის დედააზრი, რომელიც სხვადასხვაგვარად მეორდება, ილუსტრირებულია მრავალი მაგალითით, განმტკიცებულია ბევრი არგუმენტით და მთელ ნაწარმოებს გასდევს.

თუ უფლებას სხვა მანიჭებს, ეს ჩემი უფლება აღარ არის, ის სხვისია. ჩემი მხოლოდ ის შეიძლება იყოს, რასაც მე მოვიპოვებ, რასაც შევწვდები, შესაბამისად, რისი ძალაც მაქვს - თითქოს პარადოქსულად აზროვნებს მაქს შტირნერი, რთულად გასაგები ფორმულირებებით. ის ვერც იქნა გაგებული სიცოცხლეში, თუმცა მისი იდეები მეოცე საუკუნის ყველაზე ავტორიტეტულ ფილოსოფიურ მიმდინარეობათა ქვაკუთხედად იქცა. ესსეი ნაწილია წიგნისა „ერთადერთი და მისი საკუთრება“.

„შესაძლებელია თუ არა სრულყოფილი ცხოვრება „მიწაზე“ ანუ მიწიერი ცხოვრების არსობრივად არასრულყოფილ პირობებში?“ - ესაა მთავარი კითხვა XIX-XX საუკუნეების რუსი რელიგიური მოაზროვნის ესსეისა. არსებითად, სიმონ ფრანკი უტოპიზმს უწოდებს ყველაფერს, რაც ამქვეყნად სრულყოფილების დამკვიდრების მცდელობას წარმოადგენს, და მას ერთადერთ, ზეციური სამყაროს სრულყოფილებას უპირისპირებს.

ქრისტიანობისა და ანტისემიტიზმის საუკუნებრივ დაპირისპირებაზე ბევრია ცნობილი და ბევრი მოსაზრებაც გამოთქმულა, მრავალი ბრალდებაა ებრაელთა მიმართ სამყაროში, მაგრამ დიდი რუსი ფილოსოფოსის აზრით ეს მრავალი, რაშიც ებრაელებს ადანაშაულებენ, სულაც არ ყოფილა მათი ბრალი. ბერდიაევი, როგორც ყოველვის, ორიგინალურად და განსხვავებულად ჭვრეტს და იაზრებს მოვლენებს.

ცხოვრებაში შესაძლოა შეიქმნას მდგომარეობა, საიდანაც ადამიანი გამოსავალს ვერ პოულობს ან მისი პოვნა უაღრესად რთული იყოს და სხვათა ჩართულობას საჭიროებდეს. ასეთია ე.წ. „სასიყვარულო სამკუთხედი“, რომლის მონაწილენი დიკ ფორესტი, ივენ გრეჰემი და დიკ ფორესტის შესანიშნავი მეუღლე პაოლა არიან. ვნების მატებასთან ერთად ვითარება უკიდურესად იძაბება, ახლოვდება კვანძის გახსნა, რაც შექმნილი სიტუაციიდან გამომდინარე, მხოლოდ სიკვდილი შეიძლება იყოს. „დიდი სახლის პატარა დიასახლისი“ 1915 წელს გამოქვეყნდა.

„მასების ამბოხი“ ხოსე ორტეგა ი გასეტის ყველაზე ცნობილი ნაწარმოებია, რომელიც წიგნად 1929 წელს გამოქვეყნდა (მანამდე სტატიების სახით იბეჭდებოდა გაზეთში El Sol) და ოცზე მეტ ენაზეა ნათარგმნი. ავტორი ევროპის უახლესი ისტორიის განხილვის საფუძველზე აგებს ადამიანი-მასის კონცეფციას, „ბრბოსი“, რომელმაც ადამიანის აქტივობის ყველა სფეროში შეაღწია, ეხება მიზეზებს, რომლებმაც ასეთ ადამიან-მასათა უმრავლესობის მიერ უმცირესობის გაძევება გამოიწვია. წიგნის მეორე ნაწილი ერების წარმოშობის მიზეზებსა და მათი განვითარების გზებს იკვლევს.

ახალგაზრდა სცენარისტ რიკარდო მოლტენისა და მისი მეუღლე ემილიას შორის წარმოქმნილი უმიზეზო გაუგებრობა, ერთის მხრივ, და რიკარდოს შეხედულებების შეუთავსებლობა პროდიუსერ/რეჟისორის თვალსაზრისთან, მეორეს მხრივ, წარმოადგენს მთავარ თემას ალბერტო მორავიას 1954 წელს გამოქვეყნებული რომანისა „ზიზღი“. თხზულება იტალიური ეგზისტენციალიზმის კლასიკადაა მიჩნეული (ეკრანიზებულია 1963 წელს ჟან-ლუკ გოდარის მიერ).