წიგნები

ნიკოლაი ბერდიაევი ამ წიგნს აღწერს, როგორც „ფილოსოფიურ ავტობიოგრაფიას, სულისა და თვითშემეცნების ისტორიას“. ეს წიგნი არა მხოლოდ ავტობიოგრაფიულია, ის ასევე კრიტიკული თვითშეგნების შრომაცაა. ბერდიაევი საკუთარ იდეებსა და საკუთარ ცხოვრებას ფილოსოფიურ შესწავლას უქვემდებარებს, რათა თავისი „საკუთარი ხატი და საბოლოო ბედი“ აღმოაჩინოს.

ევრაზიელები რევოლუციის მაღიარებელი თაობაა, ძველ დოქტრინარულ იდეოლოგიათაგან თავისუფალი. მაგრამ მათ ის ემუქრებათ, მომხდარი მართებულს გაუიგივონ და სულიერი თავისუფლების გარეშე მიუდგნენ იმას, რაც აუცილებლად ესახებათ. - ნ. ბერდიაევი.

დეჰუმანიზებული საზოგადოება, სულიერების დათრგუნვა, მანქანების ბატონობა, ეტატიზმი - ესაა ადამიანის თანამედროვე გარემო მაშინ, როდესაც ბერდიაევი ამ თხზულებას ქმნის და ასევეა დღესაც, თითქოს არაფერი შეცვლილა... ხოლო თუ ახალი სულიერების მოძებნა ვერ მოხერხდება, ავტორისავე სიტყვებით, "ადამიანი ორი მიმართულებით დაიშლება - ცხოველურობის ან მანქანურობის მიმართულებით."

ქრისტიანობისა და ანტისემიტიზმის საუკუნებრივ დაპირისპირებაზე ბევრია ცნობილი და ბევრი მოსაზრებაც გამოთქმულა, მრავალი ბრალდებაა ებრაელთა მიმართ სამყაროში, მაგრამ დიდი რუსი ფილოსოფოსის აზრით ეს მრავალი, რაშიც ებრაელებს ადანაშაულებენ, სულაც არ ყოფილა მათი ბრალი. ბერდიაევი, როგორც ყოველვის, ორიგინალურად და განსხვავებულად ჭვრეტს და იაზრებს მოვლენებს.

წინამდებარე ბრწყინვალე ნაშრომში ნიკოლაი ბერდიაევი ყოფიერებისა და ღმერთის, როგორც ცნებებისადმი, ადამიანის მონობის უაღრესად საინტერესო კონცეფციას აყალიბებს. "ადამიანის მონობა ბუნებისა და კოსმოსისადმი, - ამბობს ავტორი დასასრულს. - ხშირად ოდნავ თუ განსხვავდება ღმერთის, როგორც ობიექტისადმი მონობისგან."

ნიკოლაი ბერდიაევი გამორჩეული ფილოსოფოსია, მისი შეხედულებები კი ხაზგასმით რელიგიური, თუმცა, მიუხედავად ამისა, ხშირად რადიკალურიც არის. ბერდიაევს ომისა და ანექსიის გამართლებაც შეუძლია, ადამიანის მსხვერპლად გაღებისაც, თუკი ეს ყველაფერი აღმატებული, ისტორიული, სამყაროული მიზნის მიღწევას ემსახურება. ტკივილისა და სისასტიკის მიღებაც უნდა შეეძლოს ადამიანს, რადგან სხვაგვარად, ავტორის აზრით, ისტორიული პროცესი არ წარიმართება. უაღრესად საინტერესო წიგნია, რომლის რამდენიმე ნაწილი ცალკე ტექსტად იყო გამოქვეყნებული.

თუ ერის ისტორიული მისიის აღსრულება შემოქმედებას და მოძრაობას გულისხმობს, ხოლო სტატიკა დამღუპველია ისტორიული შემოქმედებისთვის, მაშინ ომი და ანექსიაც შეიძლება გამართლებული იქნეს. ასეთია ბერდიაევის ამ არაერთმნიშვნელოვანი ესსეის ძირითადი აზრი, სადაც ასევე რუსეთის (და ნაკლებად - ინგლისის) მსოფლიო დომინირების იდეაც ხმამაღლაა გამოთქმული.

წინამდებარე ესსეი ადამიანის არჩევანის შესახებაა, შესახებ იმისა, თუ რა შემთხვევაში  შეუძლია და უნდა აირჩიოს ადამიანმა სისასტიკე და ტკივილი, როგორც ისტორიული პროცესის აუცილებელი თანამდევი, კეთილდღეობის, როგორც პასიურობის საპირისპიროდ, ადამიანმა, რომელიც, ავტორისავე სიტყვებით "გარყვნილია ბურჟუაზიული კეთილდღეობითა და სიმშვიდით".

არის თუ არა ომი ბოროტება? შედეგია ის თუ მიზეზი? როგორ უნდა მივუდგეთ მას ფილოსოფიურად? რა პასუხი გავცეთ? ამ უაღრესად რთულ კითხვებზე პასუხის გაცემას ცდილობს დიდი რუსი ფილოსოფოსი მხოლოდ მისთვის დამახასიათებელი გამჭრიახობით ესსეიში "ომის ბუნების შესახებ".

ნიკოლაი ბერდიაევი დემოკრატიის უპირობო ავტორიტეტს არასოდეს ცნობდა, ამხელდა მის სიღრმეში დაფარულ საფრთხეებს და ადამიანის სულიერ სამყაროსთან მის მორიგებას ცდილობდა. წინამდებარე შესანიშნავი ესსეი სწორედ ამის შესახებ გახლავთ.

"ქრისტიანობა არაა დამნაშავე იმაში, რომ ადამიანებმა ამ სოფლად მისი ტრიუმფით გამოწვეულ სიხარულს ვერ გაუძლეს და ეს ზეიმი ქრისტიანობის სახის დამახინჯებად აქციეს" - ეს გახლავთ მთავარი აზრი ამ ესსეისა, რომლითაც დიდი რელიგიური ფილოსოფოსი ცდილობს ქრისტიანობა იხსნას, თუნდაც ქრისტიანთა ისტორიული უმსგავსობის მხილების გზით. 

XX საუკუნის დიდი რუსი ფილოსოფოსი წინამდებარე ესსეიში ცდილობს ახლებურად შეაფასოს დოსტოევსკის შემოქმედების მხატვრული ღირებულება ადამიანთან მიმართებით მისი დამოკიდებულების წარმოჩენით. ფრიად საინტერესო საკითხავია.

რევოლუციური მკვლელობების საშინელებით შთაგონებული ამ მცირე ჩანახატით ავტორი ცდილობს ზღვარი გაავლოს ე.წ. "ქაოტურ" და "კანონიერ" მკვლელობებს შორის და დასკვნას, როგორც ყოველთვის, რელიგიური პოზიციიდან აკეთებს.

"დემოკრატია, სოციალიზმი და თეოკრატია" - ამ ნაშრომით ნ. ბერდიაევი წარსულის სახელმწიფოებრივი ფორმაციების ანალიზის საფუძველზე ცდილობს შეაფასოს სახელმწიფოებრივი მოწყობის სხვადასხვა ფორმები.