ფილოსოფია

ხელოვნებაზე რუსი მოაზროვნის შეხედულებების კრიტიკას გვთავაზობს სერგი დანელია თავის 1928 წელს გამოქვეყნებულ ესსეიში "ჩერნიშევსკის ესთეტიკა", რაც ქართველი მკითველისთვის უდაოდ საინტერესო იქნება.

ქართველი მეცნიერი ქსენოფანე კოლოფონელის ფილოსოფიის ღრმა და საფუძვლიან ანალიზს გვთავაზობს ამ უკანასკნელის შესახებ არსებული უცხოენოვანი კვლევებისა და შეხედულებების კრიტიკული გადაფასების თვალსაზრისით.

დიდი გერმანელის მსჯელობა პოლიტიკის შესახებ, მცდელობა პოლიტიკის გადმოცემისა რეალურად, როგორც ეს ხდებოდა და, ასევე, წინასწარმეტყველება (რაც შპენგლერის აზროვნებისთვის დამახასიათებელია) იმისა, რაც მოხდება ან უნდა მოხდეს ამ მიმართულებით, - ესაა ამ წიგნის ამოცანა.

შელინგი წინამდებარე ესსეით კანტისა და ფიხტეს ფილოსოფიურ სისტემებს აკრიტიკებს, თავისი, როგორც თავად უწოდებს, სასრული და ისტორიული ფილოსოფიის პოზიციიდან.

1919 წელს შექმნილი პიესა პირველი მსოფლიო ომის ფონზე ერთ ფრანგულ ოჯახში განვითარებულ მოვლენებს მოგვითხრობს ომში წასული ოფიცრის შეყვარებული ცოლის მიერ ქმრის მოსალოდნელი დაღუპვით (ზოგადად, სიკვდილით) გამოწვეული განცდების ჭრილში. ითვლება მარსელის ერთ-ერთ საუკეთესო პიესად.

"ზადიგი, ანუ ბედისწერა" 1747 წელს შექმნილი ფილოსოფიური ნოველაა, რომელიც ანტიკური ბაბილონის ფილოსოფოს ზადიგის ცხოვრება აღწერს. წიგნი არ აცხადებს ისტორიული აკურატულობის პრეტენზიას. ნაწარმოებში წამოჭრილი ზოგი პრობლემა ვოლტერის თანამედროვე სოციალურ-პოლიტიკურ საკითხს ეხება, თუმცა მთავარი ადამიანის ამქვეყნიური უძლურებაა ბედისწერის წინაშე.

პლატონის სოკრატესეული დიალოგი, რომელშიც სოკრატეს თავის დამცავი სიტყვაა გადმოცემული, რომელიც ბრალდებულმა მის წინააღმდეგ გამართულ პროცესზე წარმოთქვა 399 ჩვ. წ.ა., სადაც მას ღალატი და ახალგაზრდათა გარყვნილება ედებოდა ბრალად.

შელინგი მის წინამორბედ სამ ფილოსოფოსს ადარებს ღმერთის არსებობის არგუმენტებსა და მათი გადაჭრის გზებთან მიმართებით, უთმობს რა უდიდეს ნაწილს დიდი ჰოლანდიელის შეფასებას.

"ენესიდემუსის რეცენზია" უფრო მეტია, ვიდრე კანტიანობის დაცვა სკეპტიციზმისგან. იგი კანტისა და რაინჰოლდის შრომების ფუნდამენტურ გადაფასებას გულისხმობს და ახალ თვალსაზრისსა და საფუძველს ქმნის ტრანსცენდენტული ფილოსოფიისთვის. ამდენად, იგი არა მხოლოდ ფიხტეს საკუთარი ფილოსოფიის გარდაქმნას, არამედ მთლიანად გერმანული იდეალიზმის ისტორიის წყალგამყოფს წარმოადგენს.

წიგნში განხილულია ლოგიკოსის ბერტრან რასელის კრიტიკული შეხედულებები. მის მიერ თეიზმის კრიტიკა დღემდე მიიჩნევა უღრმესად.

„ვაზროვნებ, შესაბამისად ვარსებობ“ - ეს მთელი ცოდნის ფუნდამენტური შეცდომაა, ამას ამტკიცებს შელინგი წინამდებარე კვლევაში, რადგან ავტორისავე აზრით, „ფიქრი არ არის ჩემი ფიქრი და ყოფა არ არის ჩემი ყოფა“. ნაშრომი ასევე შეიცავს ფრენსის ბეკონისა და დეკარტეს შედარებას.

ჰერმან მელვილის ეპიკური საგა გვიხატავს აქაბს, გუჩათხრობილსა და ფანტასტიურ კაპიტანს, რომელიც დიდი თეთრი ვეშაპის საძებნელად მოგზაურობას იწყებს. ამ უკანასკნელმა წინამორბედი შეხვედრისას ფეხი დააკარგვინა კაპიტანს. მოგვითხრობს რა აქაბის შურისძიებასა და საბედისწერო მოგზაურობაზე, მელვილი უფრო მეტს გვთავაზობს, ვიდრე აღმაფრენის მომგვრელი სხვა სათავგადასავლო ისტორიები. "მობი დიკი" არის საუკუნო წიგნი, რომელიც ადამიანის სულის უღრმეს სიმებს ეხმიანება.

წიგნში მოცემულია კოსმოლოგიური არგუმენტის 6 განხვავებული ვარიაცია.

წიგნში გადმოცემულია პლატონის კოსმოლოგიური შეხედულებები. ასევე განხილულია პირველმამოძრავებლის იდეა, რომელიც პლატონის ერთ-ერთ დიალოგში იკითხება

"ესე იტყოდა ზარატუსტრა" ანუ "წიგნი ყველასა და არავისთვის", ფრიდრიხ ნიცშეს ფილოსოფიურ-პოეტური ტრაქტატია იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა იპოვოს ადამიანმა საკუთარი ადგილი ცხოვრებაში, ბუნებასა და საზოგადოებაში. გერმანელი მოაზროვნის ოთხნაწილიანი ფილოსოფიური თხზულება შექმნილია 1883-85 წწ. უნიკალურ და ექსპერიმენტულ, "დითირამბულ" სტილში შეთხზული ნაწარმოები ეხება ისეთ მძაფრ ფილოსოფიურ და მორალურ თემებს, როგორიცაა "ერთი და იგივეს მარადი დაბრუნება", "ღმერთის სიკვდილი" და "ზეკაცის მოსვლა".

წიგნში განხილულია ნეოპლატონიკოსი პლოტინეს მიერ შემუშავებული არგუმენტი უზენაესი ერთის შესახებ. ეს არგუმენტი დღესაც აქტუალურია და მას ბევრი თანამედოვე ფილოსოფოსი სწავლობს (ედვარდ ფიზერი, გერსონი)